ADHD kent verschillende kenmerken waardoor je het bij jezelf of bij anderen in je omgeving kan herkennen. Bij ADHD spreken we van hele specifieke kenmerken. De term ADHD staat voor Attention Deficit-Hyperactivity Disorder. Dit is in het Nederlands te vertalen als “Moeite met aandacht houden-Hyperactiviteitsstoornis”.
Om gediagnosteerd te worden met ADHD moet je via een psycholoog/ psychiater een uitgebreide ADHD test ondergaan. Het is namelijk niet altijd dat de kenmerken direct betekenen dat iemand ADHD heeft. Soms is het een teken van jeugd trauma, hier later meer over.
De term geeft in het kort al aan waar mensen met ADHD mee te maken krijgen. Toch verschilt de mate van deze symptomen en kenmerken per persoon.
Deze ADHD symptomen en ADHD kenmerken kunnen vooral per leeftijdsgroep verschillen. Maar ook hoeft de één de hyperactiviteit niet in dezelfde mate te ervaren als een ander. Dit maakt het vooral voor mensen zelf lastig om uit te zoeken of zij inderdaad ADHD hebben. Het kan voorkomen dat iemand jarenlang zonder enig idee te hebben dat ze met ADHD te kampen heeft, door het leven gaat. Terwijl zij juist veel beter leren om met zichzelf om te gaan als ze weten waar ze mee te dealen hebben.
Inhoudsopgave
De ADHD symptomen en kenmerken in het kort
Bij ADHD denken we al snel aan zeer drukke kinderen die de hele dag rondrennen en bijna niet te controleren zijn. Niet iedereen met ADHD is echter hyperactief. Zo kunnen mensen met ADHD naar buiten zeer rustig overkomen maar in hun hoofd juist continu druk bezig zijn. Er zijn verschillende types ADHD. De volgende symptomen en kenmerken worden hier over het algemeen bij ervaren:
Het brein vindt geen rust
Het brein van iemand met ADHD draait continu overuren. Het gemiddelde aantal prikkels dat iemand met ADHD per dag binnenkrijgt ligt een stuk hoger dan bij de meeste andere mensen. Daardoor raken zij ook gemakkelijk afgeleid. Doordat het brein maar geen rust kan vinden, ervaren mensen met ADHD ontzettend veel moeite om gedurende de dag kalm te blijven. Dit kan de gehele dag voorkomen, maar kan ook maar voor enkele periodes per dag voorkomen. Een onrustig brein heeft vanzelfsprekend allerlei gevolgen voor een persoon.
Grote moeite met focus
Focus is belangrijk wanneer wij de belangrijke dingen die op onze lijst staan willen voltooien. Maar wanneer men moeite heeft met focus dan blijven er allerlei taken liggen. Een patiënt met ADHD zal over het algemeen veel minder gemakkelijk lange tijd kunnen stilzitten zonder impulsen te krijgen. Zo vinden zij het vervelend om in de les te zitten en kunnen zij op latere leeftijd moeite hebben om hun werk uit te voeren. Dit is vooral vervelend voor mensen met ADHD die strenge eisen aan zichzelf stellen, omdat zij hierbij continu tegen hun eigen limieten aanlopen.
Periodes van hyperactiviteit
Mensen met ADHD hoeven niet altijd hyperactiviteit te ervaren. Sommige mensen met ADHD ervaren zelfs helemaal geen hyperactiviteit (zij staan bekend als ADHD-I, dit werd vroeger ADD genoemd). Hyperactiviteit houdt in dat iemand grote moeite heeft om stil te zitten. Volgens het brein van iemand met hyperactiviteit moet er op ieder moment iets gebeuren. Doordat er vrijwel geen rust in het hoofd voorkomt, leidt dit tot nare situaties. Zo vervelen mensen met ADHD zich snel en kan dit zich uiten door erg energiek te worden en tegen de stroom in te willen gaan.
Moeite met leren of werken
De symptomen en kenmerken van ADHD leiden er bij velen al snel toe dat zij moeite hebben met leren en werken. Zo kunnen vooral kinderen met ADHD minder gemakkelijk meekomen op school. Op latere leeftijd wordt dit wat gemakkelijker, omdat veel mensen met ADHD dan al verschillende manieren gevonden hebben om met hun ADHD om te gaan. Volwassenen met ADHD lopen ook tijdens hun werk tegen limieten aan. Vooral wanneer zij werk moeten uitvoeren waar zij weinig zin in hebben, loopt het al snel mis. Dit maakt het voor iemand met ADHD moeilijker om serieus met hun carrière aan de slag te gaan wanneer zij nog niet weten hoe zij met deze stoornis om moeten gaan.
Ongeorganiseerd zijn
Van een kamer die niet opgeruimd is tot allerlei taken moeten uitvoeren die worden vergeten. Doordat mensen met ADHD grote moeite hebben om georganiseerd te blijven, vergeten zij vaak taken uit te voeren en leidt dit tot vervelende situaties. Soms worden belangrijke afspraken vergeten. Het is voor iemand met ADHD lastig om alles goed in de gaten te houden, bijvoorbeeld door een agenda bij te houden.
Taken worden niet afgerond
Afwas die blijft staan, huiswerk dat blijft liggen en ook belangrijke documenten op het werk die niet worden afgerond. Een van de kenmerken van ADHD is dat taken vrijwel niet worden afgerond. Iemand met ADHD ervaart dusdanig veel impulsen om zich heen dat hij of zij moeite heeft om de focus op te brengen die nodig is om deze taken uit te voeren. Daardoor kunnen stapels was zich opstapelen, maar ook op school en op het werk blijven taken vaak liggen.
Moeite om emoties onder controle te houden
De vele impulsen die op een dag binnenkomen leiden er uiteindelijk toe dat er ook veel emoties door het hoofd gaan. En die emoties zijn vaak moeilijk om mee om te gaan. Door een uitbundige blijdschap of juist ontzettend verdriet lopen mensen met ADHD vaak met emotionele problemen rond. Zo kunnen zij bij goed nieuws veel blijer zijn dan anderen, maar juist weer zeer agressief overkomen in situaties waarbij dit niet altijd passend is.
Symptomen en kenmerken van ADHD bij peuters
Druk zijn, impulsief reageren en ook moeite hebben om bij de les te blijven. Dat zien we vaak terug bij mensen met ADHD, maar ook bij peuters die aan ADHD lijden. Vaak is het op vroege leeftijd nog moeilijk inschatten of een kind te maken heeft met ADHD. Tenslotte kan de jonge leeftijd en het plezier er ook toe leiden dat iemand simpelweg moeite heeft om bij de les te blijven. Op deze leeftijd zijn veel situaties nog enorm spannend.
Altijd boordevol energie
Maar door peuters beter te vergelijken met hun leeftijdsgenoten, vallen vaak allerlei symptomen en kenmerken op. Zo kunnen zij heel anders reageren wanneer iemand hun speelgoed afpakt en hebben zij op deze leeftijd in veel gevallen moeite met autoriteit. Een andere factor is het onophoudende energieniveau van kinderen op deze leeftijd. Zelfs na een lange dag in de dierentuin of speeltuin zitten zij nog vol met energie. En waar andere kinderen vaak rustig met situaties omgaan, kan een peuter met ADHD soms erg boos worden om situaties waar deze emoties eigenlijk niet van toepassing zijn.
ADHD of gewoon de leeftijd?
In principe wordt door psychologen op deze leeftijd nog niet direct gesproken over ADHD. Het kan simpelweg met de leeftijd te maken hebben dat een peuter concentratieproblemen heeft en een drukke of impulse indruk maakt. Maar een deel van de peuters lijkt niet in toom te houden, waarbij er op school en thuis allerlei nare situaties ontstaan. Bij deze symptomen is het slim om samen met het kind via de huisarts naar een psycholoog doorverwezen te worden. Zo kunnen jullie samen kijken of er inderdaad sprake is van ADHD bij jouw peuter.
ADHD of jeugd trauma?
Dr. Nicole Brown [1], werkzaam in hett Johns Hopkins Hospital in Baltimore, kreeg vaak kinderen met de diagnose ADHD. Soms leefde deze kinderen in gezinnen en buurten waar geweld en/ of meedogenloze stress heersten. Dit kan al komen door een ouder die emotioneel niet sterk is, een verslaving, armoede etc.
De ouders vonden hen moeilijk en leraren beschreven hen als storend of onoplettend. Brown kende deze gedragingen als klassieke symptomen van ADHD, een hersenaandoening gekenmerkt door impulsiviteit, hyperactiviteit, en een onvermogen om zich te concentreren.
Toen Brown echter goed keek, zag ze iets anders: trauma.
Hyper-vigilantie en dissociatie, bijvoorbeeld, kunnen worden verward met
onoplettendheid. Impulsiviteit kan worden veroorzaakt door een stressrespons in
overdrive.
“Ondanks onze inspanningen om hen te verwijzen naar gedragstherapie en
en hen stimulerende middelen te geven, was het moeilijk om de symptomen onder controle te krijgen. onder controle te krijgen,” zei ze over de behandeling van haar patiënten volgens de richtlijnen voor ADHD. “Ik begon te veronderstellen dat misschien veel van wat we zagen… meer externaliserend gedrag was als gevolg van disfunctioneren in het gezin of
of andere traumatische ervaringen.”
Symptomen en kenmerken van ADHD bij kinderen
Vooral op jonge leeftijd zijn de symptomen en kenmerken van ADHD goed te herkennen. Kinderen met ADHD zijn over het algemeen aanzienlijk drukker dan hun leeftijdsgenoten, maar zoals eerder aangegeven is dit niet een kenmerk dat iedereen met ADHD deelt. Soms is een kind alleen in het hoofd erg druk en is dit bijna niet te zien. Daarentegen kunnen zij wel veel meer moeite hebben om bij de les te blijven, bijvoorbeeld wanneer zij op school zitten of thuis huiswerk moeten maken. Vooral het tekort aan focus is goed bij kinderen te zien.
Symptomen die over het hoofd worden gezien
Nog steeds lopen er veel kinderen rond waar nog geen diagnose van ADHD bij is gesteld. Symptomen en kenmerken van ADHD worden vaak nog over het hoofd gezien. Soms lijkt een kind druk omdat deze simpelweg van nature druk kan zijn. Maar als dit symptoom samen met andere symptomen voorkomt, wordt direct al duidelijk dat het hier om ADHD gaat. Het is van groot belang dat er al op vroege leeftijd wordt gekeken of er inderdaad sprake is van ADHD. Zelfs bij minimale symptomen is dit al aan te raden. Kinderen met ADHD hebben vaak moeite op school omdat zij het werk niet leuk vinden, maar door middel van goede medicatie of gedragstherapie leren zij hier al op vroege leeftijd mee omgaan. En dat betaalt zich ook op latere leeftijd uit.
Emotionele periodes
Op deze leeftijd komen in sommige gevallen ook emotionele periodes voor. Het kind is gedurende deze periode erg agressief, energiek of depressief. Dit valt voor de buitenwereld over het algemeen wel op. Een kind dat eerst altijd vrolijk was kan ineens volledig in zichzelf gaan leven en minder met de buitenwereld omgaan. Het zijn symptomen en kenmerken zoals deze die tonen hoe belangrijk het voor ouders is om te achterhalen of hun kind ADHD heeft.
Symptomen en kenmerken van ADHD bij jongvolwassenen
Vooral jongvolwassenen krijgen moeite om goed met ADHD om te gaan. Dit heeft vooral te maken met het feit dat zij net kantjeboord hun middelbare school hebben gehaald en nu klaar zijn voor de rest van hun leven. Vaak gaan zij naar een hogeschool of universiteit. Waar het op de middelbare school nog gemakkelijk was om mee te komen, omdat het niveau wellicht niet erg hoog was, lijkt het er op het hoger onderwijs op dat zij met alles moeite hebben. Vanaf dat moment moeten zij zo veel mogelijk zelf doen, vooral wanneer zij net uit huis zijn.
Slecht georganiseerd
Zo krijgen zij onder andere te maken met slechte organisatie. De kamer is niet goed opgeruimd en dit kan soms weken of maanden zo blijven. Daarbij krijgen zij te maken met meer emoties, omdat zij simpelweg in een hele andere omgeving zitten dan zij op de middelbare school gewend waren. Het is niet vreemd dat jongvolwassenen pas op het hoger onderwijs leren dat zij ADHD hebben. Daarom is het aan jongvolwassenen die moeite hebben met studeren altijd aan te raden om in een gesprek met de psycholoog te achterhalen in hoeverre zij te maken hebben met de ADHD symptomen.
Moeite om goed mee te komen
Vooral de hyperactiviteit kan op deze leeftijd in de weg zitten. Je wilt tenslotte je best doen om op school goede cijfers te halen en uiteindelijk door te stromen naar een baan die aansluit bij jouw eigen interesses. Maar de kenmerken van ADHD kunnen tussen jou en die droombaan staan. Daardoor wordt het lastiger om te studeren, want je hebt niet altijd de focus die nodig is om alle stof tot je te nemen. En dit kan al snel leiden tot een negatieve spiraal, omdat jij stress ervaart wanneer het niet lukt. En deze stress zorgt, in combinatie met een verhoogde impulsiviteit en nog slechtere concentratie, juist voor nog slechtere resultaten.
Symptomen en kenmerken van ADHD bij mannen
Bij volwassenen vallen de symptomen en kenmerken van ADHD over het algemeen wat minder op. Dit heeft vooral te maken met de manier waarop zij ermee omgaan. Zelfs mannen met ADHD die geen idee hebben dat zij deze stoornis hebben kunnen gewoon door het leven gaan zonder dat iemand in hun omgeving doorheeft dat zij daadwerkelijk ADHD hebben. Dit is het gevolg van hun eigen werk – zij hebben geleerd dat zij bepaalde dagelijkse taken moeten uitvoeren om met hun eigen hecktiek om te gaan. Zo kan een man aan ADHD lijden, maar doordat hij elke dag mediteert, een wandeling maakt en de juiste supplementen neemt, hier vrijwel niets van merken.
Zelf de symptomen herkennen
Bij volwassen mannen met ADHD vallen wel een paar kleine onderdelen op. Dit zijn vooral symptomen en kenmerken die zij zelf zien, in tegenstelling tot wat de omgeving ziet. Zo kan een volwassen man met ADHD de hele dag druk in het hoofd zijn en obsessief gedrag vertonen bij situaties die in het verleden zijn gebeurd. Doordat zij moeite hebben om met emoties om te gaan, blijven bepaalde situaties langer in hun hoofd hangen. Bovendien zijn volwassen mannen met ADHD iets gevoeliger voor depressie. Een ander kenmerk waar volwassen mannen mee te maken krijgen is hun overvloed aan prikkels. Dit maakt het lastig om bijvoorbeeld op het werk langere tijd gefocust te werken. Zij kunnen niet zomaar de focus opbrengen om actief te werken, maar moeten bijvoorbeeld talloze activiteiten buiten het werk voldoen – zoals hun energie kwijtraken in de sportschool – om dan op het werk kalm te zijn en te werken.
Symptomen en kenmerken van ADHD bij vrouwen
Bij volwassen vrouwen zijn ook diverse symptomen en kenmerken van ADHD merkbaar, maar ook veel volwassen vrouwen komen er pas op latere leeftijd achter dat zij ADHD hebben. Dit komt voornamelijk door het beeld dat wij zelf van ADHD hebben, waarbij iemand ontzettend druk naar de omgeving toe moet zijn om hieraan te lijden. Maar dit is niet altijd het geval. Zo kan een vrouw met ADHD over het algemeen emotioneler op situaties reageren dan andere vrouwen. Maar doordat vrouwen vaak van zichzelf al weten dat zij iets emotioneler op situaties reageren, leidt dit niet altijd direct tot de realisatie dat zij misschien ADHD hebben.
Zelf een diagnose stellen is lastig
Volwassen vrouwen met ADHD hebben al hun gehele leven last van hun kenmerken en symptomen. Dit maakt het op deze leeftijd moeilijk om zelf een diagnose te stellen. Daarom is een gesprek met een psycholoog altijd aan te raden wanneer men symptomen ervaart die gerelateerd zijn aan ADHD. Een gebrek aan organisatie voor de dagelijkse taken die moeten worden uitgevoerd maakt het voor volwassen vrouwen ook lastig om goed hun eigen leven in te richten. Door middel van gedragstherapie kunnen volwassen vrouwen met ADHD leren hoe zij beter hun eigen dagen kunnen indelen om zo min mogelijk nadelen te ervaren van deze stoornis.
Hoge ambities
Uit onderzoek is gebleken dat vrouwen met ADHD vaak hoge ambities hebben maar juist door hun symptomen niet de juiste strategieën kunnen handhaven om dit te bereiken. Zij leggen zichzelf onnodig veel druk op waardoor zij vaak zichzelf vooraf al de verkeerde stappen zetten. Dit kan leiden tot burn-outs en depressies. Wanneer volwassen vrouwen leren om beter met hun symptomen om te gaan, kan deze ambitie gemakkelijker waargemaakt worden.
Symptomen en kenmerken van ADHD op latere leeftijd
Zelfs op latere leeftijd, wanneer iemand al de 60 is gepasseerd, kunnen symptomen en kenmerken van ADHD voorkomen. Ondanks dat iemand al tientallen jaren met ADHD leeft, kunnen er talloze gedragsveranderingen voorkomen wanneer zij een latere leeftijd bereiken. Iemand kan bijvoorbeeld zijn hele leven gesport hebben en hierdoor rustiger zijn, waardoor zij beter met hun impulsieve ADHD-gedachten kunnen omgaan. Maar wanneer zij op latere leeftijd moeite krijgen om te sporten, en daardoor minder bewegen en ook hun energie moeilijker kwijt kunnen, kan dit leiden tot sterkere symptomen en kenmerken. Vaak zijn deze dan helemaal nieuw voor deze persoon.
De symptomen op latere leeftijd komen overeen met de symptomen die mensen op andere leeftijden ook merken. Zo krijgen ouderen te maken met impulsiviteit en hebben zij ook meer moeite om zich op taken te focussen. Deze beide symptomen vallen wellicht eerder in het leven niet op doordat men zich heeft gericht op werk waar zij veel plezier aan beleefden. Doordat het bij taken waar men interesse in heeft gemakkelijker is om een hogere focus aan te houden, kan het wegvallen van een baan plotseling zorgen dat deze symptomen nu wel voorkomen.
Tot slot
Ondanks dat de omgeving en de dagelijkse indeling van mensen met ADHD kan verschillen, blijven veel van de symptomen en kenmerken het gehele leven aanwezig. ADHD is namelijk niet te genezen, maar er zijn allerlei manieren om hiermee te leren omgaan. Van speciale medicijnen die helpen om rustiger te blijven tot natuurlijke medicatie. Meer informatie over ADHD medicatie? Lees dan dit artikel met alle soorten ADHD medicatie op een rij.
