Onderzoekers van de Universiteit van Utah, gebruikmakend van een combinatie van geografische en bevolkingsgevens, kwamen tot de conclusie dat waar je ouders en grootouders woonden kon leiden tot een verhoogde kan op het krijgen van de diagnose van autisme[1].
Op het eerste gezicht is het logisch: autisme heeft in hoge mate erfelijke factoren, waardoor het niet vreemd is dat ook je ouders en grootouders last hadden van hetzelfde probleem. Maar de onderzoekers willen dieper zoeken en hopen dat ze uiteindelijk bij de oorsprong kunnen komen. Misschien, zo denken ze, kunnen we ontdekken dat het gebruik van bepaalde milieuvervuilende stoffen, zoals pesticiden, geleid heeft tpt een cluster van families met autisme.
Zeker van de oude, nu verboden pesticiden is al veel langer bekend dat ze kunnen leiden tot een verstoring van het erfelijk materiaal. Ze zijn teratogeen.
De onderzoekers gebruikten de gegevens uit de Utah Registry of Autism and Developmental Disabilities, in combinatie met de Utah Population Database (UPDB), om ouders en grootouders te identificeren van kinderen geboren tussen 1989 en 2014 die de diagnose van autisme hebben gekregen. Geboorteakten, rijbewijsinformatie, alsmede volkstellingen en medische dossiers in de UPDB hielpen de wetenschappers om te volgen waar en wanneer deze personen in de loop van de tijd woonden. De UPDB is een van de weinige databases ter wereld die dit soort informatie bevat.
Ter vergelijking selecteerden ze willekeurig ouders en grootouders van kinderen in de UPDB-database bij wie geen diagnose autisme was gesteld. Namen van de personen werden voor de onderzoekers uit overwegingen van privacy geheim gehouden. In totaal hebben de onderzoekers vast kunnen tsellen waar 7.900 ouders en 31.600 grootouders zijn geboren en getogen. Ze identificeerden 20 sleutelclusters of groeperingen, verspreid over de staat Utah. Na analyse waren 13 van de 20 clusters – negen bij grootouders en vier bij ouders – geassocieerd met een verhoogd risico op autisme bij hun kinderen of kleinkinderen.
Met name nakomelingen van grootouders van vaderskant hadden ongeveer drie keer meer kans op autisme dan verwacht. “Wat we zagen, past in het huidige wetenschappelijke begrip van hoe vaderlijke genetica de sleutel is tot evolutionaire verandering en aanpassing”, zegt hoofdonderzoeker Richards-Steed. “Dus het is heel goed mogelijk in het geval van autisme dat een signaal, gedeeltelijk gevormd door omgevingsfactoren, afkomstig is van de vaderlijke lijn, dat wordt doorgegeven door het gezin.” Zeven clusters, allemaal op het platteland, hadden een laag risico op een verband tussen autisme en familie-afstamming. “We weten echt niet zeker waarom sommige plattelandsgebieden een zogenaamd beschermend effect leken te hebben”, zegt Richards-Steed. “Het is zeker mogelijk dat ouders en grootouders die in stedelijke gebieden wonen, aan verschillende soorten milieuvervuilende stoffen blootgesteld werden in vergelijking met die welke in landelijke gebieden woonden.”
Denk dan aan uitlaatgassen van auto’s, waarbij benzeen wordt uitgestoten. Ingeademd wordt dat benzeen in het lichaam omgezet in fenol, dat bijzonder reactief is en ook teratogeen is. Het zorgt dus voor erfelijke afwijkingen. “Wat we op basis van onze bevindingen kunnen zeggen, is dat waar we nu aan worden blootgesteld waarschijnlijk niet alleen ons of zelfs onze kinderen treft, maar misschien zelfs de kinderen van onze kinderen.”
[1] Rebecca Richards Steed et al: Evidence of transgenerational effects on autism spectrum disorder using multigenerational space-time cluster detection in International Journal of Health Geographics – 2022
