We lezen steeds vaker online iets over narcisme en hoe je om moet gaan met een narcist. Maar wat is de narcist betekenis? En wat zijn de narcist kenmerken?
Narcisme is een mentale aandoening waarbij iemand de aandacht van anderen nodig heeft als validatie voor zichzelf. De Narcisten voelen zich hierdoor geweldig. Zij kiezen er dan ook voor om anderen te manipuleren en veelvuldig te liegen om deze aandacht te kunnen krijgen. Bovendien zijn zij niet bang voor conflicten en proberen zij door deze conflicten te krijgen wat zij willen. Uiteindelijk is het omgaan met een narcist voor veel mensen ontzettend lastig, omdat de manipulatie zich op een dusdanig stiekem niveau bevindt dat het niet altijd duidelijk is.
Een narcistische persoonlijkheidsstoornis veroorzaakt problemen op veel gebieden van het leven, zoals relaties, werk, school of financiële zaken. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen over het algemeen ongelukkig en teleurgesteld zijn als ze niet de speciale gunsten of bewondering krijgen die ze menen te verdienen. Ze kunnen hun relaties als onbevredigend ervaren, en anderen kunnen het niet prettig vinden om bij hen in de buurt te zijn.
De behandeling van narcistische persoonlijkheidsstoornis is gericht op gesprekstherapie (psychotherapie).
Inhoudsopgave
Wat is een narcist?
Narcistische persoonlijkheidsstoornis – een van de verschillende soorten persoonlijkheidsstoornissen – is een psychische aandoening waarbij mensen een vergrote gevoel hebben van hun eigen belangrijkheid, een diepe behoefte aan overdreven aandacht en bewondering, moeizame relaties en een gebrek aan empathie voor anderen. Maar achter dit masker van extreme zelfverzekerdheid gaat een kwetsbaar gevoel van eigenwaarde schuil, dat kwetsbaar is voor de geringste kritiek.
Wil je hier meer over lezen? We hebben hier een artikel met 5 boeken over narcisten.
Symptomen van narcistische persoonlijkheidsstoornis en de ernst van de symptomen variëren per persoon.
Narcist kenmerken:
- Een overdreven gevoel van eigenbelang hebben
- Een gevoel van aanspraak hebben en constante, overdreven bewondering eisen
verwachten te worden erkend als superieur, zelfs zonder prestaties die dat rechtvaardigen - Prestaties en talenten overdrijven
- Zijn in beslag genomen door fantasieën over succes, macht, schittering, schoonheid of de perfecte partner
- Geloven dat ze superieur zijn en alleen kunnen omgaan met even speciale mensen
- Gesprekken monopoliseren en mensen die zij als minderwaardig beschouwen kleineren of op hen neerkijken
- Speciale gunsten verwachten en onvoorwaardelijk voldoen aan hun verwachtingen
- Misbruik maken van anderen om te krijgen wat ze willen
- Niet in staat of bereid zijn de behoeften en gevoelens van anderen te erkennen
- Afgunstig zijn op anderen en geloven dat anderen jaloers zijn op hen
- Zich arrogant of hooghartig gedragen, verwaand, opschepperig en aanmatigend overkomen
- Er op staan het beste van alles te hebben – bijvoorbeeld de beste auto of het beste kantoor
Tegelijkertijd hebben mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis moeite om te gaan met alles wat ze als kritiek ervaren, en ze kunnen
- Ongeduldig of boos worden als ze geen speciale behandeling krijgen
- Significante interpersoonlijke problemen hebben en zich gemakkelijk gekleineerd voelen
- Met woede of minachting reageren en proberen de ander te kleineren om zichzelf superieur te laten lijken
- Moeite hebben met het reguleren van emoties en gedrag
grote problemen hebben om met stress om te gaan en zich aan veranderingen aan te passen - Zich depressief en humeurig voelen omdat ze niet perfect genoeg zijn
- Geheime gevoelens van onzekerheid, schaamte, kwetsbaarheid en vernedering hebben
Narcisme door jeugd trauma
Narcistische trekken kunnen voortkomen uit kindermilieus die gekenmerkt worden door buitensporige afwijkingen van de ideale opvoeding, waarbij ofwel sprake is van verwaarlozing/mishandeling (te weinig zorgzame aandacht) ofwel van over pampering (te veel zorgzame aandacht) (Stone, 1993). Net als de mishandelende ouders, kunnen deze laatste “schijnbaar ondersteunende” ouders niet op een volledige en geïntegreerde manier naar hun kind kijken. Zij zien niet hun “ware kind” maar een geïdealiseerd, onrealistisch kind. Misbruikende ouders zien ook een onrealistisch beeld van hun kind, maar in een gedevalueerde vorm. We kunnen beide paden zien in deze ziektebeelden:
“Ik ben het slachtoffer” (als een substituut van een ware identiteit)
Een echte aanrader om meer te begrijpen over jeugd trauma’s en hoe deze een impact kunnen hebben op iemand zijn latere leven; Traumasporen van Bessel van der Kolk.
Resultaat Jeugd Trauma
Sommige patiënten hebben verschillende vormen van trauma meegemaakt in hun kindertijd, en wachten altijd op andere mensen om hun behoeften te vervullen, om te ontvangen wat ze nooit hebben gehad. In groepstherapie voor overlevenden van vroege trauma’s zei een patiënt: “Ik was degene die lichamelijk en emotioneel mishandeld werd in mijn jeugd, niet zij. Zij zijn het die mij moeten begrijpen, zij zijn het die zich moeten aanpassen aan wat ik op elk moment nodig heb”.
Deze patiënt beschreef de houding van vrienden die hem steunden, maar niets “was genoeg”, en hij analyseerde hun handelingen altijd met wrok. Deze houding blokkeerde zijn mogelijkheden om acties te ondernemen die zouden leiden tot adaptieve veranderingen. Dit soort redenering en manier van “naar het leven kijken” (door een bijzonder negatief en zeer zelf-referentieel filter) genereert meestal groot lijden en veel aanpassingsmoeilijkheden voor de persoon (Mosquera, 2008).
Veel getraumatiseerde mensen met narcistische trekken bouwen uiteindelijk een identiteit op rond “al-het-slechte-dat-er-met-mij-gebeurd-is”. Soms geeft de “slachtofferpositie” hen een identiteit, de enige mogelijke keuze tegenover de vroege kernervaringen van “ik besta niet”. Wanneer de situatie van misbruik eindigt, kunnen zij geneigd zijn nieuwe mishandelende relaties aan te gaan. In gevallen van ernstig en vroeg trauma zijn delen van de persoonlijkheid die georganiseerd zijn rond kwetsbaarheid en zelf-deficiëntie gewoonlijk de polarisatie van andere dissociatieve delen die georganiseerd zijn rond grandioze schema’s zoals “ik ben sterker en machtiger dan anderen”, “ik sta boven anderen”. Zelfwaardering is afhankelijk van andere mensen.
Niet elke narcist is een narcist
Soms heb je een hele slechte ervaring met iemand gehad, bijvoorbeeld een relatie, waarbij het fout ging. Voor je het weet bestempel je de ander als een narcist, hij/ zij denkt alleen maar aan zichzelf. Dit is uiteraard niet perse een narcist en het is belangrijk hierop te letten. Door eerlijk naar de narcist kenmerken te kijken weet je vaak al wel of het een narcist is.
Wil je hier meer over lezen? We hebben hier een artikel met 5 boeken over narcisten.
Tips om om te gaan met een narcist
Nu je weet op welk narcist kenmerken je moet letten om te zien of iemand een narcist is, wordt het ook gemakkelijker om met hen om te gaan. Naast het goed kunnen herkennen van de narcist kenmerken van een narcist is het belangrijk dat je ook zelf goed weet hoe je zo goed mogelijk met deze persoonlijkheidstrekjes omgaat. Soms word je, zonder dat je het doorhebt, meegetrokken in de fantasiewereld van de narcist. Doordat hier ontzettend veel manipulatie bij komt kijken, zit je al vrij snel dieper in de hele situatie dan je op voorhand van plan was.
Wat als een van je ouders een narcist is?
Tip 1: Neem de leugens niet te serieus
Als je echt goed wilt omgaan met een narcist dan is het belangrijk dat je de leugens die zij zichzelf vertellen zelf niet te serieus neemt. Zij hebben vaak het plan om de hele wereld te veroveren dankzij hun grote succes. Of het nu als succesvolle ondernemer of zanger is, zij hebben altijd een hoger doel. Het is prettig als mensen dit hogere doel hebben, maar over het algemeen zullen narcisten vervolgens alles bij elkaar liegen om te zorgen dat zij dit doel kunnen bereiken. Je kunt daarom beter zo veel mogelijk hier vandaan blijven.
Tip 2: Realiseer waar het gedrag vandaan komt
Narcisten hebben de validatie van anderen nodig om zichzelf beter te laten voelen. Zij voelen zich niet erg goed over zichzelf, waardoor zij naar buiten net doen alsof dit wel zo is. De andere kant van narcisme is simpelweg dat mensen zich ontzettend onzeker voelen en op deze manier hebben geleerd om met anderen om te gaan. Dit is natuurlijk erg vervelend voor hen, maar dit geeft hen echter nog niet voldoende reden om daarom de mensen om hen heen te manipuleren. Zorg er daarom voor dat je te allen tijde doorhebt waar dit gedrag vandaan komt, omdat dit het een stuk gemakkelijker maakt om met de ander om te gaan. Zij maken bijvoorbeeld geen beledigende grap tegenover jou of over jouw zwaktes omdat jij zwak bent, maar omdat zij zulke acties nodig hebben om zichzelf beter te voelen tegenover de ander.
Tip 3: Laat je niet meeslepen in situaties
Veel narcisten vinden het fantastisch wanneer anderen zich negatief voelen door de situaties die zij veroorzaken. Denk hierbij aan iemand die bijvoorbeeld een ruzie veroorzaakt tussen twee mensen en dan wacht tot de chaos losbreekt. Zij doen dit puur en alleen om te zorgen dat anderen die zich bewust zijn van de situatie een soort gevoel van trots tegenover hen hebben. Maar je zult al snel denken dat de ander dusdanig manipulatief gedrag vertoont dat jij hier juist boos om wordt. Het is slim om je helemaal niet mee te laten slepen in deze situaties en vooral te zorgen dat jij hier emotioneel helemaal niet door wordt aangetast. Dit vergt uiteraard wat training vanuit jou, maar wordt steeds gemakkelijker.
Tip 4: Herken dat deze persoon waarschijnlijk hulp nodig heeft
Ondanks het feit dat het narcisten lukt om bij anderen over te komen alsof zij alles voor elkaar hebben, zullen zij diep van binnen toch hulp nodig hebben. Vaak zorgt de manipulatie die zij veroorzaken op korte termijn nog niet voor veel problemen. Maar narcisten hebben het vervelende probleem dat zij niet goed weten waar de grenzen liggen. Hierdoor lopen zij na verloop van tijd tegen de lamp en kan dit ontzettend veel complicaties met zich meebrengen. Iemand kan bijvoorbeeld lange tijd bij de eigen omgeving en instanties geld lenen omdat zij vinden dat zij een hoge mate van succes en luxe verdienen, maar deze schulden kunnen ontzettend hoog oplopen wanneer zij niet op tijd gestopt worden.
Tip 5: Leer om te lachen wanneer situaties zich voordoen
Als je wilt leren omgaan met een narcist dan is het vooral belangrijk dat je alles met een korreltje zout neemt. En dat kun je het beste doen door te leren lachen over de situaties. Maakt een narcist een beledigende opmerking naar jou toe waarvan jij weet dat het niet waar is? In plaats van in de verdediging te schieten of boos te worden, kun je er ook voor kiezen om simpelweg te lachen. Tenslotte is het niet waar wat de ander ziet en is het best grappig dat zij proberen grappen te maken over iets dat duidelijk niet waar is. Het is een poging van hen om jou omlaag te praten, wat op papier toch redelijk grappig is wanneer zij de plank volledig misslaan.
Tip 6: Geef niet in aan pogingen om jouw zelfvertrouwen te verlagen
Als opvolging van het vorige punt is het ook vooral belangrijk dat je niet in geeft aan de pogingen van de ander om jouw zelfvertrouwen weg te nemen. Zoals eerder in dit artikel is benoemd, proberen narcisten hun eigen status te verbeteren door jouw status te verlagen. Zij hebben dus jouw daling in zelfvertrouwen nodig om te zorgen dat zij zich een stuk beter over zichzelf kunnen voelen. Wees gewoon net zo zelfverzekerd als jij altijd bent en wees ook niet bang om tegen de woorden van de narcist in te gaan. Probeer het vooral luchtig te houden. Narcisten zien ook graag dat jij boos wordt, zodat zij dit uiteindelijk manipulatief kunnen gebruiken om aan te geven dat jij jouw emoties niet onder controle hebt. Ook dit laatste is weer een manier van de narcist om te zorgen dat zij op dat moment boven jou staan.
Tip 7: Blijf vooral positief, wat er ook gebeurt
Narcisten staan ook door hun manipulatie ook wel om bekend om achter de rug van anderen bepaalde zaken in gang te zetten die absoluut niet voor iedereen positief uitpakken. Op de voorgrond zullen zij hier dus ook regelmatig over liegen, waardoor je vaak al te laat doorhebt dat bepaalde zaken in gang zijn gezet. En dat kan voor jou ook grote problemen opleveren. Zorg er daarom voor dat je altijd een positieve blik op de gehele situatie houdt, maar houd goed in de gaten of de ander weer gedrag uit het verleden vertoont waarbij jij in het verleden al hebt gemerkt dat dit over het algemeen tot vervelende situaties heeft geleid.
Tip 8: Als je het niet aankan, wees dan niet bang om weg te gaan
Als jouw partner, ouder, collega of kind dusdanig manipulatief gedrag vertoont dat jij er niet langer mee om wilt gaan, sta jij volledig vrij om hier ook echt een eind aan te maken. Omgaan met een narcist is niet gemakkelijk en iedereen heeft eigen limieten. Zorg er dan ook voor dat je zelf op tijd doorhebt wanneer het nu echt niet goed gaat en wanneer de relatie met de narcist jou dusdanig veel problemen oplevert dat het niet langer de moeite waard is om met hen om te gaan. Uiteindelijk is het een flinke stap om de band met een narcist te breken, omdat het vaak ook positieve kanten heeft, maar wanneer het echt in de weg staat voor een goed eigen leven of een goede carrière dan is het belangrijk dat jij op tijd de stekker eruit trekt en jouw eigen weg leert te gaan.
