Misofonie is een aandoening waarover nog weinig bekend is. We weten nog niet waardoor het ontstaat, of er genetische aanleg voor is en hoeveel mensen er aan lijden. Volgens onderzoekers die verbonden zijn aan het Amsterdam Medisch Centrum (AMC) is mysofonie een psychiatrische aandoening. Volgens andere onderzoekers in Amerika is dit echter een op zichzelf staande neurologische aandoening en weer anderen zien het als onderdeel van Sensory Processing Disorder (SPO).
Wat wel duidelijk is, is dat het een stoornis is die degene die eraan lijdt erg kan beperken omdat mensen de buitenwereld gaan vermijden. Vaak is de schaamte over de aandoening groot, vanwege de intensiteit van de negatieve gevoelens en het feit dat deze gevoelens naar buiten toe zijn gericht. Uit onderzoek blijkt echter dat zeker 20% van de bevolking stelt in meerdere of mindere mate last te hebben van misofonie.
Inhoudsopgave
Wat is misofonie?
Misofonie is een aandoening waarbij de persoon die eraan lijdt overgevoelig is voor specifieke geluiden en/of bewegingen, bijvoorbeeld het kauwen van voedsel of snurken, en daar ernstige negatieve gevoelens zoals haat en woede bij krijgt. Kenmerkend is dat het meestal om geluiden gaat die door mensen worden voortgebracht, zoals ademen en de neus ophalen. Ook het tikken op een toetsenbord kan bijvoorbeeld een trigger zijn. Het gaat in ieder geval om geluiden die over het algemeen als normaal en niet storend worden ervaren. Doordat de persoon met de aandoening zich zo concentreert, oftewel hyperfocused, hoort diegene het geluid boven alles uit, wat de negatieve gevoelens nog meer versterkt. Veel personen die last hebben van misofonie zijn ook gevoelig voor bepaalde bewegingen. Deze gevoeligheid wordt ‘misokinesia’ genoemd. Omdat de gevoelens die op worden geroepen zo ontzettend heftig zijn hanteren veel mensen een vermijdende coping strategie. Dit wil zeggen dat ze de triggers zoveel mogelijk uit de weg gaan. Misofonie kan dan ook in ernstige gevallen leiden tot grote beperkingen in het functioneren.
Symptomen van een misofonie
Het belangrijkste symptoom van misofonie is dat degene die eraan lijdt overgevoelig is voor specifieke geluiden en/of bewegingen en dat daarbij heftige negatieve gevoelens worden opgeroepen. Dit kan nauwelijks te beteugelen woede, haat of afschuw zijn. Het kan dat iemand als reactie ook echt woedend wordt of zich juist terugtrekt om aan de gevoelens te ontsnappen. Iemand die last heeft van misofonie heeft vaak ook nog last van andere algemene symptomen, zoals: hoog stressniveau, angsten, veel schuldgevoelens over de extreme reactie op een geluid, schaamte en vermoeidheid. De meeste mensen die last hebben van misofonie hebben coping mechanismes aangeleerd om er toch enigszins mee om te kunnen gaan. Bijvoorbeeld door degene die een trigger vormt na te doen of ervoor te zorgen dat er ook andere geluiden (tv, radio) te horen zijn. Geluiden waarbij de extreme walging vaak bij wordt ervaren zijn; smakgeluiden, slikgeluiden, kraakgeluiden en snurkgeluiden.
Kenmerken en diagnose van een misofonie
De diagnose kan gesteld worden na het voeren van gesprekken en het invullen van een vragenlijst. Die vragenlijst is bedoeld om erachter te komen hoe ernstig de misofonie bij je is en of er nog meer problemen meespelen. Het oordeel van de interviewer is van belang voor de definitieve score. Het ‘officieel’ vaststellen van misofonie is lastig, omdat het nog niet is opgenomen in het officiële handboek voor geestesziektes, de DSM VI.
Het ontstaan van misofonie
Misofonie ontstaat bijna altijd door een zeer negatieve associatie die iemand in het verleden bij dat geluid heeft opgedaan. Het geluid veroorzaakt ernstige negatieve gevoelens en juist door die reactie wordt het de keer daarop nog erger ervaren. De verhoogde alertheid op dit specifieke geluid draagt hier aan bij. Iemand hoort niets anders meer dan het storende geluid. Op deze manier vervalt de persoon die lijdt aan misofonie dus in een vicieuze cirkel die gepaard gaat met woede, angst en stress. Misofonie ontstaat meestal tussen het achtste en twaalfde levensjaar en wetenschappers weten nog niet of de aanleg voor misofonie erfelijk is. Het lijkt er echter wel op dat er biologische afwijkingen bij de patiënten zijn te vinden, die ervoor zorgen dat de auditieve prikkels anders verlopen dan bij mensen zonder misofonie. Toch lijkt het ook in sommige gevallen een psychologisch probleem. Als baby’s bijvoorbeeld smakken is het meteen een stuk makkelijker te verdragen, een baby kan zichzelf immers niet onder controle houden.
Wat kun je zelf doen?
Ontspanning en afleiding helpen bij het verminderen van de klachten. Het is dus belangrijk om goed voor jezelf te zorgen; minimaliseer stress, doe ontspanningsoefeningen en probeer genoeg te bewegen en te slapen. Misofonie wordt veel sterker ervaren zodra iemand onder stress komt te staan. Een goede manier om dit te voorkomen is mindfulness. Mindfulness betekent dat je rustig je gedachten en gevoelens observeert en er niet over oordeelt maar het over je heen laat komen. Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van mindfulness op de psyche en het is veelvuldig aangetoond dat mindfulness stress vermindert en bijdraagt aan een betere concentratie en acceptatie van de gebeurtenissen om je heen. Als je leert om je aandacht ergens op te richten kun je je gedachten tijdens een moeilijke situatie ergens anders op richten.
Wat moet je juist niet doen?
Er zijn ook een paar dingen die je juist niet moet doen om he niet erger te maken. Veel mensen dragen oordopjes om het geluid niet te hoeven horen. Vaak heeft dit echter een averechts effect omdat je je steeds harder inspant om te controleren of je echt niets meer hoort, en als dit dan wel gebeurt zijn de negatieve emoties nog veel heftiger. Ook ga je steeds minder geluid verdragen omdat je went aan de stilte. Ook loop je het gevaar dat er een afhankelijkheid bestaat waarbij je het gevoel hebt dat je nergens meer naartoe kan zonder oordopjes. Ook het kijken naar de geluidsbron kan het erger maken, omdat het de negatieve gedachten voedt. Het kan in veel gevallen dan ook beter zijn om bewust de andere kant op te kijken.
De professionele behandeling van misofonie
Misofonie is geen erkende psychiatrische stoornis in de DSM IV, het handboek voor classificatie van psychische stoornissen. Dit kan te maken hebben met gebrek aan bekendheid en onderzoek. Misofonie kan pas op worden genomen in de DSM als men consensus heeft bereikt over de aard van de aandoening. Is het inderdaad geestelijk of is het neurologisch? Vooralsnog is het AMC in Amsterdam het enige ziekenhuis dat onderzoek doet, diagnosticeert en op grote schaal therapieën biedt. De therapie die het AMC aanbiedt bestaan uit een combinatie van gedragstherapie (GCT), aandacht training, counterconditioning en ontspanningsoefeningen. Medicijnen die helpen bij misofonie zijn helaas nog niet ontwikkeld. Cognitieve gedragstherapie kan helpen bij misofonie omdat het kan helpen bij het verminderen van de hyperfocus die de mysofonie erger maakt en goede coping strategieën kan aanbieden. Het kan ook erg opluchten om met iemand te kunnen praten over dit onderwerp zonder dat je je daarvoor hoeft te schamen. Counter-conditioneren is het bewerkstelligen van nieuwe associaties bij het geluid dat jij niet kunt verdragen, bijvoorbeeld door een geluid dat erop lijkt in een leuk filmpje te monteren. Het geluid binnen een andere context en onder eigen controle heeft volgens het AMC al veel effect. Het is mogelijk om de neerwaartse spiraal om te buigen en met de misofonie om te leren gaan, op een constructieve manier.
Tot slot
Herken jij je in het bovenstaande verhaal, en merk je dat jouw overgevoeligheid voor geluiden je functioneren beperkt doordat je sociale situaties begint te vermijden? Zoek dan hulp bij een specialist die je kan helpen met je misofonie om te gaan.
