Hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidskenmerk die bij zowel volwassenen als kinderen voorkomt. Dit is een kenmerk die niet altijd direct bij de geboorte ontstaat, dit kan ook op latere leeftijd ontstaan doordat iemand door bepaalde omstandigheden erg sensitief wordt. Het is voor iemand die hoogsensitief is lastig om zich in drukke omgevingen te bevinden en vaak hebben zij aanzienlijk meer rust nodig dan de meeste andere mensen. Veel hoogsensitieve mensen zijn daardoor erg introvert, omdat sociaal contact voor hen erg vermoeiend kan zijn en tot veel mentale onrust kan zorgen.
Het opvoeden van een hoogsensitief kind komt met een aantal uitdagingen voor ouders, maar met een goed begrip van de aandoening en de manier waarop je goed met het kind om kunt gaan, wordt het gemakkelijker om het kind op te voeden. Dit komt vooral voort uit het goed onderhouden van contact met het kind en de manier waarop diverse activiteiten met het kind worden georganiseerd. Zo hebben zij vooral op vroege leeftijd extreem veel behoefte aan goede begeleiding, want dit betaalt zich zowel op jonge leeftijd als latere leeftijd aanzienlijk uit.
Inhoudsopgave
Wat is hooggevoeligheid?
Bij hooggevoeligheid spreken we over een mentale aandoening die ertoe leidt dat men aanzienlijk anders met situaties omgaat dan anderen. Waar sommige mensen gewoon gemakkelijk op drukke festivals met veel mensen om zich heen kunnen rondlopen, zal dit voor een hoogsensitief persoon heel anders zijn. Zo kunnen hoogsensitieve kinderen bijvoorbeeld lastig met drukke leeftijdsgenoten omgaan en leidt dit in veel situaties tot confrontaties. Daarom is het ook niet gek dat hoogsensitieve kinderen veel meer rust nodig hebben, zowel gedurende de dag als in hun directe omgeving. Je zult hen nooit extreem energiek ergens zien rondlopen, in plaats daarvan zullen zij liever in de hoek zitten en de situatie analyseren.
Er zijn allerlei persoonlijkheidskenmerken waar iemand met hoogsensitiviteit mee te maken krijgt. Dit maakt het dan ook een redelijk gemakkelijk te diagnosticeren aandoening. Als ouder doe je er altijd goed aan om het kind dicht bij je te houden gedurende de opvoeding, maar ook het zoeken van ondersteuning door middel van een therapeut is erg aan te raden. Vaak leren kinderen op deze manier ontzettend veel over zichzelf en kunnen zij herkennen wat hun eigen sterktes en zwaktes zijn. Dit zal uiteindelijk helpen om gemakkelijker met hun hoogsensitieve kant om te gaan en veel minder overlast hiervan te ondervinden.
Kenmerken van hoogsensitieve kinderen
Er zijn diverse kenmerken die voorkomen bij hoogsensitieve kinderen. Hierdoor kun je als ouder redelijk gemakkelijk inschatten of er bij het kind potentieel sprake is van hoogsensitiviteit. Dit is vooral goed terug te zien in sociale contacten, maar ook in drukke omgevingen komen diverse kenmerken actief naar boven. Vaak denken ouders dat hun kind simpelweg verlegen is en minder behoefte aan sociaal contact heeft. Toch willen kinderen juist wel graag sociaal contact maar hebben zij hier moeite mee omdat het hoofd hier al snel zeer vol van raakt. Hieronder lees je over diverse kenmerken die voorkomen bij een hoogsensitief kind.
Snel uitgeput na sociaal contact
Sociaal contact is erg uitputtend voor een hoogsensitief kind. Zij zullen gedurende een gesprek gewoon goed de aandacht erbij kunnen houden, maar achteraf kunnen zij ontzettend moe zijn omdat zij continu moeten opletten. Dit heeft vooral te maken met de manier waarop hoogsensitieve kinderen met sociaal contact omgaan. Zij zijn gedurende het gesprek niet alleen bezig met wat de ander zegt en hoe zij hierop kunnen reageren, maar richten hun aandacht ook op de situatie zelf, de lichaamstaal van de ander, de manier waarop de ander spreekt, en bovendien ook op de andere situaties die zich in de omgeving afspelen. Er komen dan ook veel meer impulsen bij hoogsensitieve kinderen binnen in vergelijking met andere kinderen en dit leidt al snel tot een zeer uitgeput gevoel in het brein van het kind.
Ze behandelen informatie beter
De informatie die bij een hoogsensitief kind binnenkomt wordt veel beter verwerkt dan bij leeftijdsgenoten. Zo kunnen zij die informatie bijvoorbeeld beter onthouden maar ook in hele andere situaties inzetten. Zij maken hierdoor andere verbinden in de hersenen dan andere kinderen en leren op deze manier ook problemen op een andere manier op te lossen. Zo kan informatie die zij opdoen tijdens het sporten ineens gebruikt worden als zij op school zijn, omdat de situaties lichtelijk overeenkomen. Dit maakt hoogsensitieve kinderen vaak iets slimmer dan hun leeftijdsgenoten, want zij kunnen de informatie op een dusdanige manier verwerken dat zij tot zeer creatieve toepassingen komen.
Ze worden soms zomaar boos
De vele impulsen die in het hoofd van een hoogsensitief kind voorkomen kunnen ertoe leiden dat zij helemaal vol zitten qua informatie. Dit is vooral lastig wanneer zij na een drukke dag niet voldoende rust hebben gekregen en daardoor continu met een vol hoofd rondlopen. Dit kan er bij sommige kinderen toe leiden dat zij door het volle hoofd hun emoties niet meer onder controle hebben en hierdoor plotseling erg boos worden. Dit lijkt voor de omgeving vaak raar, omdat het vaak gebeurt in situaties waar boos zijn niet een passende emotie is. Doordat een hoogsensitief kind op dat moment de controle over de emoties verliest, kan er een woedeaanval voorkomen en kan hij of zij erg vervelende dingen roepen. Vaak menen zij dit niet, maar komt dit simpelweg door de versterkte emotie die zij op dat moment hebben.
Zoeken altijd naar rechtvaardigheid
Een hoogsensitief kind heeft een sterk gevoel van rechtvaardigheid en zoekt hier ook altijd actief naar. Als zij een situatie zien die niet overeenkomt met hun eigen waarheid dan kunnen zij hier intens op reageren. Zij willen dat alles zo rechtvaardig mogelijk verloopt. Deze rechtvaardigheid kan er bijvoorbeeld in resulteren dat kinderen op jonge leeftijd vrijwilliger willen worden of actief geld ophalen voor een goed doel. Dit biedt hen de kans om rechtvaardigheid door te voeren bij situaties waar zij erg om geven.
Voelen stemmingen goed aan
Een hoogsensitief kind kan stemmingen van anderen ontzettend goed aanvoelen. Dit heeft te maken met het feit dat zij altijd actief bezig zijn met hun omgeving. Zo zullen zij gedurende gesprekken altijd goed in de gaten houden hoe een ander reageert, zowel op basis van lichaamstaal als de gezichtsuitdrukkingen die een ander kan geven. Door dit te koppelen aan de informatie die zij in het verleden al hebben gelezen of situaties die zij in het verleden hebben meegemaakt, kunnen zij connecties leggen op basis van de stemming van de ander. Dit biedt hen bijvoorbeeld de kans om mogelijkheden te zien die anderen niet zien op basis van de emotie die de gesprekspartner op dat moment vertoont.
Kritiek komt altijd harder aan
Een hoogsensitief kind is ook op basis van negatieve informatie die zij binnenkrijgen altijd sensitiever dan andere mensen. Zo kan kritiek op het kind harder aankomen dan bij andere kinderen en hebben zij vaak moeite om hier op een goede manier op te reageren. Dit leidt in enkele gevallen tot woedeaanvallen omdat zij op dat moment moeite hebben om op een normale manier te reageren. Uiteindelijk zal dit in sommige situaties ook leiden tot het stilvallen van het kind. Wanneer iemand aangeeft dat hun kleding stom is of de tekening die zij net gemaakt hebt nergens op lijkt, zal dit extreem hard aankomen bij het kind en kan dit tot allerlei negatieve emoties leiden.
Hebben sneller een opgejaagd gevoel
Kinderen die hoogsensitief zijn zullen vaak een opgejaagd gevoel hebben dat zich voor langere tijd kan voortzetten. Dit houdt in dat zij bijvoorbeeld een uur lang gestresst kunnen zijn als zij op het punt staan te laat te komen. Dit maakt het voor hen vaak lastig om goed na te denken tijdens de reis, omdat zij erg gefocust zijn op het feit dat zij te laat zullen komen. Bepaalde situaties kunnen tot een zeer hoge stress leiden die de gedachten in het hoofd stilzet of ertoe leidt dat die gedachten in het hoofd zich als een continue herhaling blijven afspelen.
Moeten vaak snel huilen
Een hoogsensitief kind zal over het algemeen sneller huilen in bepaalde situaties. Het hoogsensitieve kenmerk zorgt ervoor dat zij extremer op situaties reageren in vergelijking met anderen om hen heen. Zo kan vervelend nieuws veel harder bij hen aankomen dan bij anderen kinderen. Dit komt ook vaak voor wanneer zij zich in situaties bevinden waar zij iets fout gedaan hebben, omdat zij de kritiek extra hard aannemen.
Hebben vaak meer tijd nodig om keuzes te maken
Voor kinderen die lijden aan hoogsensitiviteit is het erg lastig om keuzes te maken. Zij hebben vaak veel meer tijd nodig om een goede keuze te maken, omdat zij ook nadenken over de gevolgen die een bepaalde keuze heeft. Dit is voor de omgeving soms lastig, want zij verwachten dat het kind al veel sneller een keuze maakt. Het kan onder andere voorkomen wanneer een kind moet kiezen welk ijsje zij willen, maar ook wanneer het kind mag aangeven wat het gezin vandaag gaat doen. Gemiddeld zullen zij hier langer over doen dan kinderen om hen heen.
Kiezen graag voor rustige momenten
Rust is voor hoogsensitieve kinderen essentieel, want dit geeft de hersenen voldoende tijd om echt tot rust te komen en op deze manier de informatie die zij die dag hebben opgenomen op de juiste manier te verwerken. Deze rustmomenten kunnen voor hen niet overgeslagen worden, want dit leidt er uiteindelijk toe dat zij ontzettend moe worden en in een negatieve spiraal terecht kunnen komen. Het is voor kinderen die hoogsensitief ingesteld zijn dan ook belangrijk dat zij elke dag de ruimte krijgen om rustmomenten te nemen en tijdens die momenten ook echt rust krijgen, dus bijvoorbeeld niet weer hun hoofd vullen door televisie te kijken of actief videospelletjes te spelen.
Hebben een hoge creativiteit
Hoogsensitieve kinderen komen vaak met hele andere oplossingen en input dan de mensen om hen heen. De hoge mate van creativiteit kan op allerlei manieren naar boven komen, maar een bekende trend is dat dit vaak geen periodes zijn maar simpelweg gedurende de gehele dag zal voorkomen. Zij hebben vaak wat tijd nodig om tot een creatieve oplossing te komen, maar als deze creatieve oplossing eenmaal bedacht is dan kunnen zij dit ook weer steeds verder uitdenken om tot een optimale oplossing te komen. Wanneer een hoogsensitief kind een probleem heeft, dan loont het om hen even wat ruimte te geven, hen tot rust te laten komen en daarna te luisteren naar de oplossing die zij hebben bedacht.
Zuigen vaak emoties van anderen op
De emoties van de mensen om hen heen worden vaak opgezogen, waarbij het hoogsensitieve kind deze emoties overneemt. Dit maakt het voor hen erg lastig om rustig te blijven in situaties waar anderen in paniek raken, maar ook om vrolijk te blijven wanneer anderen om hen heen erg verdrietig zijn. Zij kunnen deze emoties vrijwel één op één overnemen en daardoor op dezelfde manier als anderen op een situatie reageren. Het is voor hen lastig om de emoties op dat moment onder controle te houden, want de sterke emoties die zich om hen heen bevinden zijn ontzettend lastig te bevatten en uit te zetten.
Lees hier: alle kenmerken van hoogsensitiviteit.
Zo kun je testen op hoogsensitiviteit
Het testen van kinderen kan door middel van een zogeheten hoogsensitiviteit test. Dit staat ook wel bekend als de HSP-test. In deze test wordt gekeken hoe iemand reageert in bepaalde situaties op basis van eigen ervaringen. Door middel van dergelijke testen kan een goede indicatie verkregen worden of men inderdaad een hoogsensitief karakter heeft. Deze test kan ook door ouders ingevuld worden, om meer te leren over hun kind. Vaak kunnen de vragen aan kinderen voorgelegd worden of kan de ouder op basis van de ervaring met hun eigen kind de vragen beantwoorden.
Dergelijke testen zijn altijd slechts een indicatie, maar zijn wel belangrijk om te doorlopen. Uiteindelijk ben je het beste uit bij een psycholoog, die met meer gevorderde testen kan uitzoeken of er sprake is van hoogsensitiviteit bij het kind. Dit is op jonge leeftijd extreem belangrijk om uit te laten voeren, omdat je uiteindelijk veel meer aan het kind kunt meegeven wanneer er al op jonge leeftijd duidelijk is dat zij hoogsensitief zijn.
Tips om een hoogsensitief kind op te voeden
Het opvoeden van een hoogsensitief kind is niet altijd gemakkelijk, want het komt met flinke uitdagingen. Het is als ouder belangrijk om meer te leren over het kind, zodat je de opvoeding hier ook zo goed mogelijk op kunt aanpassen. Je bent als ouder verantwoordelijk voor de manier waarop het kind met zichzelf en met anderen omgaat, dus door hen goede richtlijnen aan te leren geef je hen ontzettend veel levenslessen mee die zij voor de rest van hun leven kunnen gebruiken.
1# Accepteer het
Het is allereerst belangrijk dat je als ouder accepteert dat het kind hoogsensitief is. Er is namelijk niets mis met het kind, alleen hebben zij wat vaker rust nodig en hebben zij meer moeite met drukke omgevingen. Bied hen daarom de juiste zorg. Die zorg begint bij het accepteren, omdat je op dat moment op een hele andere manier naar de opvoeding van het kind zult kijken.
2# Bied voldoende rusttijden
Een hoogsensitief kind heeft rustmomenten nodig. Plan deze daarom ook goed voor hen in. Als zij een drukke dag hebben gehad dan doe je er goed aan om hen even tot rust te laten komen voordat jij hen op bed legt.
3# Breng limieten aan
Geef hen duidelijk aan waar de grenzen liggen wat betreft hun eigen gedrag en de activiteiten die zij uitvoeren. Door hen duidelijke regels voor te leggen, wordt het voor hen gemakkelijker om met zichzelf om te gaan. Geef bijvoorbeeld aan dat zij voor ieder uur aan leuke activiteiten ook een uurtje rust moeten nemen. Dit zullen zij dan voor de rest van hun leven meenemen.
4# Benoem de goede kanten van hun gedrag
Doordat hoogsensitieve kinderen altijd moeite hebben met negatieve kritiek, is het slim om hen ook regelmatig te wijzen om de goede kanten van hun gedrag. Als zij hun taken goed uitvoeren, mag daar best een compliment tegenover staan. Want net als dat negatieve kritiek altijd hard bij hen aankomt, komen complimenten op een positieve manier hard bij hen aan. Dit loont dan ook aanzienlijk gedurende de opvoeding en geeft hen een goede eigenwaarde mee.
5# Geef hen beloningen
Het belonen van goed gedrag is ook aan te raden, want dit biedt hen alleen maar meer motivatie om goed gedrag te vertonen. Geef hen af en toe een kadootje wanneer zij goed gedrag hebben vertoond of laat hen wat langer op de spelcomputer spelen wanneer zij hun huiswerk hebben afgerond.
6# Leer hen om emoties te beschrijven
Hoogsensitieve kinderen hebben vaak moeite om hun eigen emotie te beschrijven. Maar door goed te leren hoe deze emoties in hun hoofd werken, kun je hen leren hoe zij hier beter mee omgaan. Dit begint allemaal bij het leren begrijpen van de emoties, dus geef hen een blauwdruk van wat er bij hen in het hoog omgaat.
7# Leer hen technieken om problemen op te lossen
Net als bij ieder mens zal er bij een hoogsensitief kind regelmatig in het leven een probleem voorkomen. Door op jonge leeftijd al te leren hoe zij hun eigen creativiteit kunnen inzetten om problemen op te lossen, zullen zij daar nog jaren profijt van hebben.
8# Leer hen consequenties van gedrag
Het is ook goed om hoogsensitieve kinderen duidelijk te maken welke consequenties er aan bepaald gedrag hangen. Dit biedt hen een beter beeld van hoe zij zich moeten gedragen en wat de verwachtingen van hun gedrag zijn.
