Over het algemeen wordt er bij mensen die hoogbegaafd zijn gedacht dat zij vooral voordelen hebben. Toch kampt een deel van de hoogbegaafden met depressiviteit. De combinatie van hoogbegaafdheid en depressiviteit neemt bij hen vaak andere vormen aan dan bij de meeste andere mensen die donkere periodes hebben. Het kan voor een hoogbegaafde erg lastig zijn om te leren hoe zij met hun depressiviteit moeten omgaan en op welke manier zij de situatie zo goed mogelijk kunnen oplossen. En dat kan al snel tot een vicieuze cirkel leiden die alles alleen maar erger maakt.
Vaak liggen de oorzaken van depressiviteit bij iemand die hoogbegaafd is bij het verder denken dan anderen en daardoor moeite hebben om de realiteit te begrijpen of te accepteren. Denk hierbij aan het nadenken over het feit dat we allemaal ooit een keer komen te overlijden. Het is voor hoogbegaafden moeilijk om de gedachten stil te zetten rondom dit onderwerp en zij kunnen zich lange tijd slecht voelen doordat zij over dit onderwerp nadenken en niet direct een goede conclusie kunnen trekken. De combinatie van hoogbegaafdheid en depressiviteit komt relatief vaak voor, waarbij het voor hen dan ook een groot obstakel kan zijn om de dagelijkse gang van zaken op een normale manier te doorlopen.
Inhoudsopgave
Wat is hoogbegaafdheid?
Bij hoogbegaafdheid spreken we over personen met een IQ dat hoger ligt dan 140. Er zijn ook mensen met een IQ van boven de 160, die we als ‘extreem begaafd’ beschouwen. Hoogbegaafdheid is al vanaf de geboorte aanwezig in de hersenen en zorgt ervoor dat iemand op het gebied van creativiteit, intelligentie en doorzettingsvermogen beter scoort dan leeftijdsgenoten. Zo kunnen hoogbegaafden bijvoorbeeld excelleren in het onderwijs, maar ook gedurende hun carrière.
Wat is depressiviteit?
We hebben allemaal weleens een lastige periode in het leven, maar mensen die last hebben van depressiviteit hebben hier langdurig mee te maken. De oorzaak van depressiviteit kan verschillende oorzaken hebben, waaronder zware emotionele situaties in het eigen leven of de omgeving. Daarbij bestaat er ook chronische depressiviteit. Dit is een aandoening waarmee men wordt geboren en die de kans op depressieve periodes aanzienlijk vergroot.
De combinatie hoogbegaafdheid en depressiviteit
Vaak worden hoogbegaafdheid en depressiviteit niet in één zin genoemd omdat mensen nog te weinig afweten van de combinatie van beiden. Toch komt het vaker voor dan je denkt. Veel hoogbegaafden geven aan dat zij periodes doormaken waarin zij niet langer voelen alsof zij zichzelf zijn. En dat brengt nare gevoelens met zich mee, vooral wanneer zij niet weten waar dit vandaan komt. Het kan uiteindelijk tot een nog dieper en donker hol leiden wanneer er niet goed duidelijk is wat de oorzaak is van de depressiviteit en hoe men dit ook zo goed mogelijk kan gaan behandelen.
Te veel prikkels
Hoogbegaafdheid heeft als kenmerk dat men ontzettend veel creatieve oplossingen kan vinden, hier unieke inzichten in heeft en ook het doorzettingsvermogen heeft om zo veel mogelijk uit te zoeken. Deze eindeloze prikkels leiden er echter toe dat het hoofd soms volledig vol kan raken door de informatie die hierin rondgaat. Als dit in een drukke omgeving gebeurt, waar men zelf niet voldoende tijd heeft om tot rust te komen, dan kan dit ertoe leiden dat het hoofd te vol raakt. Wanneer dit langere tijd achter elkaar gebeurt, raakt het hoofd dusdanig vol dat het overbelast wordt en dat er te weinig impulsen voor het eigen werk voorkomen. De gedachten en prikkels verdwijnen niet dus is het lastig om nog over één specifiek onderwerp na te denken.
Te veel druk
De druk op hoogbegaafden is vaak ook groter dan bij leeftijdsgenoten. Over het algemeen worden deze mensen gezien als de slimste kinderen van de klas. Hoogbegaafdheid en depressiviteit gaan echter vaak samen omdat men ook zelf deze druk op zich legt. Soms gaat er weleens iets mis in het leven, waarbij iets niet helemaal lukt zoals vooraf is verwacht. Iemand die hoogbegaafd is kan zich op dat moment erg dom voelen en zichzelf niet langer in de spiegel kunnen aankijken omdat zij bijvoorbeeld beter hadden moeten weten. Zij worden somber, want zij hadden het maximale uit de situatie kunnen halen. Dat levert vanzelfsprekend geen voordelen op voor het zelfvertrouwen en kan er uiteindelijk toe leiden dat zij steeds meer donkere gedachten hebben.
Te veel verveling
Daarbij kan de combinatie hoogbegaafdheid en depressiviteit ook actief voorkomen wanneer hoogbegaafden last krijgen van een zogenaamde bore-out. Dit is goed te vergelijken met een burn-out. Er wordt te veel werk gedaan en dit werk wordt al snel niet meer als interessant gezien. Waar men normaal gesproken sterke interesse kan hebben in een bepaald onderwerp en alles wil onderzoeken, kan dit gevoel voor lange tijd in het hoofd ontbreken. Dit leidt ertoe dat de passie en creativiteit die normaal gesproken naar voren komen niet langer aanwezig zijn. Dit voelt als een gat voor hoogbegaafden en het kan lijken alsof er iets mis is met hen. Tenslotte ontbreekt het gevoel waar zij tot dan toe altijd maximaal gebruik van hebben kunnen maken.
De gevolgen van hoogbegaafdheid en depressiviteit
De combinatie van hoogbegaafdheid en depressiviteit kan flinke gevolgen hebben. Het kan voorkomen dat iemand lange tijd aan een depressie lijdt. Er is geen gouden standaard als het aankomt op hoe lang een depressie uiteindelijk duurt. Dit is voor iedere persoon anders. Dit kan er naarmate de depressie lang aanhoudt toe leiden dat iemand een erg slecht gevoel over de hele situatie heeft. Tenslotte heb je niet zelf in de hand hoe lang de depressie duurt en moet je over het algemeen gewoon wachten tot de situatie zich omkeert. Een goede behandeling zorgt echter al voor een versnelling.
Jezelf niet zijn
Het kan er voor lange tijd toe leiden dat iemand zichzelf niet is en het voor zichzelf en de buitenwereld lijkt alsof de levenslust verdwenen. Activiteiten waar men zich normaal gesproken lang in kan verdiepen en die veel motivatie geven om door te gaan kunnen ineens minder interessant lijken en leiden al snel tot verveling. Dit is ontzettend vervelend wanneer het gaat om activiteiten die normaal voor persoonlijke doorbraken hebben gezorgd.
Pauze in persoonlijke ontwikkeling
De persoonlijke ontwikkeling kan ook voor langere tijd stilstaan. Hoogbegaafdheid en depressiviteit staan een snellere persoonlijke ontwikkeling in de weg en kunnen zelfs erin resulteren dat iemand mentaal achteruitgaat. De activiteiten die normaal voor een goed gevoel zorgen, zoals regelmatig sporten of mindfulness, lijken ineens minder leuk en ook minder noodzakelijk. De gezondheid gaat dan ook achteruit.
Op school en op het werk
Zoals je kunt begrijpen zal dit ook tot complicaties op school en op het werk leiden. Hoogbegaafdheid en depressiviteit kunnen een flinke impact hebben op de prestaties die iemand levert. Waar de standaard voor het werk dat zij leveren normaal gesproken erg hoog ligt door de hoge mate van creativiteit en intelligentie, wordt het gedurende de donkere periode erg lastig om dezelfde resultaten te boeken. Dit zorgt voor een lager zelfvertrouwen, omdat de reguliere prestaties de norm zijn. Dit verlaagde zelfvertrouwen kan vervolgens weer tot verdere problemen in het hoofd zorgen, want deze zullen de depressie verder voeden.
Hoogbegaafdheid en depressiviteit: de behandeling
De meeste hoogbegaafden die te maken hebben met depressiviteit zijn ontzettend gebaat bij een goede behandeling bij een therapeut of psycholoog. Deze kunnen helpen om tot de kern van het probleem te komen en te leren hoe de huidige realiteit juist weer een middel kan zijn om op een later moment verder te excelleren binnen het werk dat iemand doet. Zo kunnen nieuwe gewoontes en routines gedurende de therapie helpen om na de donkere periode juist extra energie op te leveren die voor nog meer persoonlijke doorbraken zorgen.
Psycholoog of therapeut
Hoogbegaafdheid en depressiviteit kunnen het beste behandeld worden bij een psycholoog of therapeut met een brede expertise. In sommige gevallen zijn dit psychologen en therapeuten die zelf ook hoogbegaafd zijn. Zij kunnen veel beter begrijpen wat er in het hoofd omgaat en ook goed schakelen wanneer bepaalde gedachten gedeeld worden. Het is ook niet zeldzaam dat zij in het verleden in een soortgelijke situatie hebben gezeten en hun eigen handvatten kunnen delen om te zorgen dat iemand beter met de donkere periode om kan gaan.
Daarbij zijn er ook talloze soorten medicatie die kunnen helpen wanneer iemand depressief is. Hoogbegaafdheid en depressiviteit zijn verschillend, dus het is belangrijk dat er goed gekeken wordt welke medicijnen men neemt. Bijwerkingen van medicijnen kunnen ertoe leiden dat de belangrijkste voordelen van hoogbegaafdheid, zoals creativiteit en een goed doorzettingsvermogen, afnemen. Als je op een goede manier uit de donkere periode wilt komen dan is dit niet altijd de ideale behandeling. Overleg dit daarom altijd met de psycholoog en lees je vooraf goed in om een duidelijk beeld te krijgen van de bijwerkingen.
Tot slot
Iedereen heeft weleens een donkere periode. Voor hoogbegaafden zijn deze donkere periodes vaak net wat zwaarder. Daarbij is het lastig om de tips en adviezen van mensen om je heen aan te nemen, omdat hoogbegaafdheid en depressiviteit anders ingedeeld zijn in vergelijking bij mensen die niet hoogbegaafd zijn. Het is vaak moeilijk om de eigen gevoelens en gedachten over te brengen, maar ook het begrip vanuit de andere persoon is lastig te interpreteren. Houd altijd in gedachte dat deze donkere periode maar tijdelijk is en dat er altijd mogelijkheden zijn om depressiviteit op een goede manier te laten behandelen.
