Dyslexie

Bij dyslexie spreken we over een aandoening die het lastig maakt om goed te kunnen gaan met taal. Mensen met dyslexie hebben moeite met het lezen en schrijven van woorden en zinnen. Dit maakt het voor hen bijvoorbeeld lastig om goed mee te komen op school maar kan ook op latere leeftijd moeilijkheden op het werk opleveren. Dyslexie heeft iemand zijn hele leven, maar er zijn allerlei stappen die iemand met dyslexie kan nemen om te zorgen dat zij zo min mogelijk nadelen ondervinden van deze aandoening.

Dyslexie is een Grieks woord en staat voor dys (beperkt) en lexie (woord). Dit houdt dus in dat iemand met deze aandoening beperkt met woorden om kan gaan. Dyslexie leidt ertoe dat iemand bijvoorbeeld moeilijk een boek kan lezen en daar langer over doet dan iemand die niet met dyslexie te maken heeft. Maar ook het schrijven van woorden, bijvoorbeeld voor een opdracht, kan flinke problemen opleveren voor iemand met dyslexie.

Wat is dyslexie?

Waar de meeste mensen simpelweg naar een tekst kunnen kijken en de zinnen goed kunnen begrijpen, kan het voor mensen met dyslexie ontzettend lastig zijn om hetzelfde te doen. Vaak worden woorden verkeerd gelezen waardoor de zin ineens niet meer logisch is. Of woorden worden in de zin door elkaar gehaald waardoor men het niet meer begrijpt. Zoals je kunt voorstellen, helpt dit niet bij de snelheid waarmee een tekst begrepen wordt. Daarom hebben mensen met dyslexie over het algemeen meer tijd nodig om een tekst of pagina te begrijpen in vergelijking met mensen die niet aan dyslexie lijden.

Te veel informatie

De hersenen van iemand met dyslexie kunnen de hoeveelheid informatie die uit een tekst komt niet goed bijhouden en dat levert vertragingen in de hersenen op. Doordat woorden en zinnen regelmatig opnieuw gelezen moeten worden, kan dit tot irritatie leiden. Dit helpt vanzelfsprekend ook niet gedurende de activiteit van lezen of schrijven, omdat deze irritatie er ook weer in kan resulteren dat een persoon met dyslexie nog meer tijd nodig heeft. Vooral gedurende de schooljaren levert dyslexie daarom flinke problemen op, maar gelukkig begrijpt het onderwijs steeds beter hoe er omgegaan moet worden met scholieren die aan dyslexie leiden.

Dyslexie is voor de rest van het leven

Dyslexie is iets dat niet overgaat en mensen hebben het dus voor hun hele leven. Dit maakt het voor de meeste mensen met dyslexie dus voor de rest van hun leven lastig om goed met tekst om te gaan. Zoals je op deze pagina zult lezen, zijn er ook voldoende oefeningen en technieken die iemand met dyslexie kan toepassen om te zorgen dat zij steeds minder last ondervinden van hun aandoening. Dit helpt op zowel korte als lange termijn om steeds minder van de symptomen van dyslexie te merken. Ondanks dat iemand voor de rest van zijn of haar leven moeite zal hebben met lezen en schrijven, kan de mate van moeite dus over een langere periode flink afnemen en kunnen zij steeds gemakkelijker met lezen en schrijven omgaan.

Dyslexie en lezen

Mensen die te maken hebben met dyslexie merken over het algemeen bij het lezen veel problemen. De informatie die het brein opslaat is niet altijd kloppend doordat zij woorden verkeerd lezen of de zin niet begrijpen. Dit is ontzettend lastig wanneer je actief bezig bent met taal, vooral op het werk kan dit flinke problemen opleveren. Teksten worden veel minder snel begrepen en de inhoud hiervan kan voor iemand met dyslexie soms anders zijn doordat zij woorden niet goed verwerken. Het is daarom voor mensen met dyslexie ontzettend belangrijk dat de omgeving doorheeft dat zij moeite hebben met lezen. Gelukkig is het onderwijs in Nederland inmiddels zo ver dat het bij kinderen al snel op jonge leeftijd duidelijk is dat zij last hebben van dyslexie. Vervolgens worden ook de juiste maatregelen genomen zodat kinderen hier gedurende hun schoolcarrière zo min mogelijk overlast van ondervinden.

Dyslexie en schrijven

Vooral als het aankomt op spelling is het voor mensen met dyslexie lastig om alles goed te doen. Woorden worden niet altijd goed gespeld omdat bepaalde woorden simpelweg niet geschreven worden zoals we ze uitspreken. Dit kan tot problemen leiden bij het spellen van woorden, wat naast het lezen ook vervelende problemen kan opleveren wanneer iemand aan het werk is. Maar ook op school heeft dit al snel invloed op de resultaten, omdat spelling in lessen over taal een belangrijk onderdeel is van het totale cijfer dat iemand voor dit vak haalt. Doordat kinderen op jonge leeftijd vaak nog niet de juiste technieken kennen om zo min mogelijk last te ondervinden van dyslexie, leidt dit er juist gedurende die jaren toe dat zij nog veel fouten maken. Indien je alleen moeite hebt met het foutloos schrijven en geen last hebt van (begrijpend) lezen dan spreken we van dysorthografie.

Kenmerken van dyslexie

Dyslexie heeft talloze kenmerken die het bij de meeste kinderen al vanaf jonge leeftijd duidelijk maken dat zij inderdaad moeite hebben met lezen, schrijven en taal in het algemeen. Dit leidt er gedurende de schooljaren dan ook al snel toe dat men de juiste stappen kan nemen om hier niet al te veel last van te hebben. Maar er zijn ook kinderen die een kleine mate van dyslexie ondervinden en pas als zij volwassen zijn realiseren dat zij lichtelijk dyslectisch zijn. Vooral voor de laatste groep is het lastig om dit vast te stellen, omdat de kenmerken bij hen niet altijd duidelijk zijn.

Dyslexie bij jonge kinderen herkennen

• Kinderen met dyslexie beginnen over het algemeen later met praten. Dit kan variëren van enkele maanden tot een jaar. Het hoeft niet te betekenen dat iemand met dyslexie helemaal niet kan praten, maar de snelheid waarmee zij taal oppakken is lager dan bij kinderen die geen dyslexie hebben. Wanneer leeftijdsgenootjes al moeilijke woorden gebruiken terwijl het kind zelf nog niet hetzelfde taalgebruik beheerst, kan dit een indicatie zijn dat er bij dit kind sprake is van dyslexie. Dit hoeft geen slecht teken te zijn voor het kind, zo komen hoogbegaafdheid en dyslexie vaak samen voor.
• Ditzelfde geldt ook voor de verdere ontwikkeling van het kind. Zo kunnen kinderen met dyslexie bijvoorbeeld later beginnen met kruipen of lopen. Dit hoeft niet voor ieder kind te gelden, maar kan in combinatie met andere kenmerken wel een duidelijke indicatie zijn dat er potentieel sprake is van dyslexie. In zulke situaties is het altijd belangrijk om goed op eventuele andere kenmerken te letten of te kijken of er misschien sprake is van een andere aandoening die ertoe leidt dat het kind later loopt of kruipt.
• Het kan bij kinderen met dyslexie voorkomen dat zij meer moeite hebben om basisconcepten zoals het vasthouden van bestek te beheersen. Dit is, net als de persoonlijke ontwikkeling, een kenmerk dat niet op zichzelf staat wanneer een kind dyslexie heeft. Het gaat daarom altijd gepaard met andere kenmerken die in deze lijst worden genoemd.
• Gedurende knutselactiviteiten kan iemand op jonge leeftijd ook al moeite hebben met de motoriek en het inzicht om te zorgen dat het project tot een goed einde komt. Zo kunnen jonge kinderen met dyslexie bijvoorbeeld minder gemakkelijk papier in een rechte lijn knippen. Dit heeft vooral te maken met de motoriek tussen de hersenen en de rest van het lichaam.
• Daarbij is het feit dat de ouders van een kind dyslexie hebben vaak ook een goede indicatie om in te schatten of een kind te maken heeft met dyslexie. Als een ouder zelf dyslexie heeft dan is de kans dat het kind ook dyslexie heeft ongeveer 40%. Als er sprake is van dyslexie bij beide ouders dan verdubbelt deze kans en ligt deze op ongeveer 80%. Indien een of beide ouders dyslexie hebben is het daarom belangrijk om gedurende de eerste jaren van het leven van een kind goed op te letten welke andere kenmerken er voorkomen, zodat er op tijd gestart kan worden met een goede behandeling. Door vroeg te starten zal het kind voor de rest van zijn of haar leven flinke vooruitgang boeken en minder last ondervinden van dyslexie.
• Rekenen kan voor kinderen met dyslexie ook moeilijkheden opleveren. Vooral sommen waar tekst wordt gebruikt zijn lastig. Als jouw kind ook moeite heeft om met cijfers om te gaan dan kan dit betekenen dat jouw kind ook last heeft van dyscalculie.

Dyslexie herkennen als kinderen opgroeien

Naarmate een kind ouder wordt komen er meer kenmerken voor die het gemakkelijk maken om de diagnose dyslexie te stellen. Dit begint wanneer het kind actief aan de slag gaat met lezen en schrijven. Vaak beginnen kinderen hier rond hun 3e of 4e levensjaar actief mee. Kinderen die meer moeite hebben om teksten te lezen vallen vaak nog niet helemaal goed op tijdens deze levensjaren, omdat het simpelweg ook zo kan zijn dat een kind moeite heeft bij de les te blijven en daarom minder snel leert lezen en schrijven.

• Dyslexie valt op wanneer kinderen teksten moeten overschrijven. Zij hebben dan moeite om dezelfde woorden goed over te schrijven omdat het in hun hoofd anders klinkt dan het op papier staat. Dit hoeft vooral op jonge leeftijd niet direct een indicatie te zijn, maar kan naarmate het kind 8 tot 12 jaar oud is al een goede indicatie zijn dat er inderdaad sprake is van dyslexie.
• Stotteren en hakkelen tijdens het voorlezen van een tekst is een bekend kenmerk van een kind met dyslexie en is vooral voor docenten en ouders die helpen bij huiswerk een belangrijke indicator dat het kind te maken heeft met dyslexie. Denk hierbij aan het lastig uitspreken van woorden of het meerdere keren uitspreken van de eerste lettergreep van het woord voordat het volledige woord wordt uitgesproken.
• Op de basisschool krijgen kinderen al te maken met dictees en juist deze oefeningen zullen een goed inzicht geven of een kind dyslexie heeft. Kinderen met dyslexie hebben ontzettend veel moeite om een dictee foutloos te doen en kunnen hier dusdanig veel moeite mee hebben dat zij uiteindelijk gedurende de basisschool nooit een goed cijfer halen. De eindtoets op de basisschool kan hier ook flink onder lijden; kinderen hebben moeite de vragen te begrijpen en op een goede manier antwoord te geven. Toch is het bij kinderen vaak al voor het laatste schooljaar op de basisschool duidelijk dat zij aan dyslexie lijden.
• Het zelfbeeld van een kind dat slecht kan lezen en schrijven leidt flink onder de prestaties die zij behalen op de basisschool. Dit kan ertoe leiden dat zij ontzettend weinig zelfvertrouwen hebben omdat zij zich dom voelen in vergelijking met andere kinderen in hun klas. Tenslotte worden kinderen gedurende die tijd vooral getest met geschreven toetsen waardoor hun cijfers erg laag kunnen uitvallen omdat zij de inhoud niet altijd snappen. Gedurende deze jaren kunnen kinderen ook gepest worden in verband met hun slechte prestaties. Als ouder is het daarom extra belangrijk om goed op te letten hoe het met de emotionele gesteldheid van het kind gaat, zodat daar ook op een goede manier mee kan worden omgegaan.

Dyslexie herkennen bij volwassenen

Gedurende de volwassen periode is het voor mensen met dyslexie vaak nog steeds lastig om goed met lezen en schrijven om te gaan, maar hebben zij gedurende hun leven al diverse technieken geleerd die helpen om de bekende kenmerken hiervan te verminderen. Uiteindelijk zal dit hen ook helpen om steeds minder last te hebben van deze kenmerken en langzaam hun leeftijdsgenoten te evenaren. Het hebben van dyslexie betekent niet dat dit de kansen op een goede carrière in de weg hoeft te staan.

• Volwassenen met dyslexie kunnen gedurende hun leven ook te maken krijgen met een slecht richtingsgevoel. Dit is vooral lastig tijdens een autorit of een fietstocht, maar is gelukkig goed op te lossen door gebruik te maken van navigatie. Dit hoeft dan ook geen kenmerk van dyslexie te zijn dat voor de rest van het leven in de weg staat.
• Het handschrift van volwassenen met dyslexie kan zeer onleesbaar zijn voor zichzelf, maar ook voor de mensen om hen heen. Dit maakt het vooral lastig om geschreven brieven te sturen of actief te werken in een sector waar geschreven tekst nog veel wordt gebruikt.
• Het herkennen van verkeersborden is voor mensen met dyslexie vaak ook nog een struikelblok. Dit kan veel problemen opleveren tijdens het rijden. De hersenen kunnen niet altijd direct een verkeersbord matchen met de taken die een bestuurder op dat moment moet uitvoeren. Dit kan bij sommige mensen met dyslexie tot gevaarlijke situaties leiden, bijvoorbeeld op de snelweg. Het is voor mensen met dyslexie daarom essentieel dat zij dit goed van zichzelf weten, zodat zij hiervoor de juiste maatregelen kunnen treffen.

Hoe is het om dyslexie te hebben?

Het is niet altijd gemakkelijk om dyslexie te hebben. Vooral tijdens de schoolcarrière kan dit nogal problemen voor het zelfvertrouwen van iemand met dyslexie opleveren. Dit is erg vervelend, omdat ook de mensen om hen heen niet altijd begrijpen dat dit simpelweg een probleem is dat zich in de hersenen afspeelt en dat niet zomaar opgelost kan worden. Het is voor mensen met dyslexie daarom belangrijk dat zij dit zelf ook goed doorhebben. Ouders van kinderen kunnen hier actief aan bijdragen door dit duidelijk te maken.

Lager zelfvertrouwen

Het hebben van dyslexie kan een flinke deuk in het zelfvertrouwen opleveren wanneer men lage cijfers haalt in de schoolcarrière. Soms zijn bepaalde paden die men in het leven wil bewandelen, zoals het werken in een bepaalde sector, simpelweg niet mogelijk omdat men dyslexie heeft. Dit is erg vervelend voor mensen die zichzelf erg graag in een bepaalde sector zien werken, maar vaak komen zij niet door bepaalde tests heen of halen zij tijdens hun carrière niet de benodigde resultaten om inderdaad in die sector te werken of een studie binnen dat veld voort te zetten.

Dyslexie kan daarom bij sommige mensen simpelweg in de weg zitten bij het behalen van hun gewenste levenspad. Toch kunnen veel resultaten nog steeds behaald worden indien er met een goede behandeling gestart wordt. Hoe jonger iemand is die met een behandeling voor dyslexie start, hoe groter de kans dat zij ook op redelijk vroege leeftijd een punt bereiken waarop dit ook steeds minder invloed heeft op de resultaten die zij op school en op het werk behalen. Er is dus altijd hoop voor mensen met dyslexie.

Kleuters met dyslexie: de behandeling

Wanneer je als ouder al op vroege leeftijd denkt dat jouw kind te maken heeft met dyslexie dan is het ook slim om hulp te gaan zoeken. Door op vroege leeftijd met een behandeling te beginnen, kunnen kinderen hun gehele leven profijt hiervan ondervinden. De juiste technieken aanleren helpt om zelfs wanneer zij volwassen zijn steeds minder last te hebben van de kenmerken van dyslexie. Uiteindelijk geef je hen dus voor de rest van hun leven al de juiste handvatten die nodig zijn om zo min mogelijk last van dyslexie te hebben.

Vroeg beginnen

De juiste begeleiding is hierbij belangrijk. Omdat je op jonge leeftijd al weet dat het kind later moeite heeft met spellen, schrijven en lezen, kun je extra begeleiding aan het kind geven of op zoek gaan naar een begeleider. Dit helpt hen om de grootste obstakels die mensen met dyslexie ondervinden te overwinnen en hierdoor ook al vroeg met taal aan de slag te gaan. Je zult zien dat kinderen die op jonge leeftijd al begeleiding krijgen bij hun problemen grotere stappen zetten dan kinderen met dyslexie die deze begeleiding niet krijgen.

Kinderen met dyslexie: de behandeling

Doordat kinderen tijdens hun peuter- en kleuterjaren al een kleine achterstand hebben opgelopen in verband met hun dyslexie, kan de persoonlijke ontwikkeling tijdens de basisschool- en middelbare school-jaren ook een deuk oplopen. En dit is vervelend voor het kind zelf, want dit kan ertoe leiden dat de kinderen om hen heen vervelende opmerkingen over de resultaten van het kind maken. Daarnaast kunnen de mindere resultaten van een kind met dyslexie er ook toe leiden dat het kind zelf moeite heeft met het eigen zelfbeeld en een laag zelfvertrouwen heeft.

Eigenwaarde verbeteren

Op deze leeftijd is het naast het zoeken van goede begeleiding om de grootste obstakels omtrent lezen, schrijven en spellen te tackelen, het kind ook hulp te bieden bij het verbeteren van hun eigenwaarde. Aan de buitenkant kan het lijken alsof een kind geen last ondervindt van het behalen van mindere resultaten dan hun leeftijdsgenoten, maar van binnen kan dit een flinke impact hebben. Vooral kinderen die gepest worden kunnen hier de rest van hun leven last van hebben. Op deze leeftijd is het raadzaam om kinderen dus ook op het gebied van emoties en eigenwaarde goede begeleiding te geven. Hier hebben zij voor de rest van hun leven ontzettend veel profijt van.

Goede omgeving

Zorg voor een kind met dyslexie ook voor een goede omgeving op school. Wanneer docenten op de hoogte zijn van het feit dat een kind dyslexie heeft, zullen de resultaten van deze kinderen ook verbeteren. Zo krijgen kinderen met dyslexie bijvoorbeeld meer tijd om een toets te maken. Dit geldt zowel voor de basisschool als middelbare school en zelfs de universiteit. Dit kan de resultaten van een kind met dyslexie aanzienlijk verbeteren, omdat zij veel minder last hebben van tijdsdruk wanneer zij met moeilijke opgaven bezig zijn. Zij kunnen rustig hun tijd nemen en ondervinden hierdoor minder stress.

Volwassenen met dyslexie: de behandeling

Op latere leeftijd ben je vooral nog bezig om de technieken die je tot nu toe hebt geleerd zo goed mogelijk toe te passen zodat je gedurende jouw werkdagen zo min mogelijk last hebt van de kenmerken van dyslexie. Dit zal er onder andere toe leiden dat je veel betere resultaten op het werk kunt behalen. Het is voor jouw carrière bijvoorbeeld slim om geen baan te kiezen waar je met taken bezig bent die jij niet goed kunt uitvoeren omdat je last hebt van dyslexie. Bij dyslexie draait het er volledig om dat jij jouw carrière zo veel mogelijk aanpast om in plaats van last te hebben van jouw zwaktes, vooral in te spelen op de sterktes die jij op het gebied van werken hebt. Hier zul je uiteindelijk ontzettend veel voordelen van ondervinden.

Is dyslexie erfelijk?

Ja, er is bij kinderen met een ouder die zelf dyslexie heeft een kans van ongeveer 40% dat zij ook te maken zullen krijgen met dyslexie. Als jij als ouder zelf dyslexie hebt dan is het goed om vooral op vroege leeftijd goed op de verschillende kenmerken te letten die jij zelf ook hebt ervaren, zodat jij de juiste maatregelen kunt nemen om het kind zo veel mogelijk bij te leren hoe zij hiermee kunnen omgaan. De kans is groot dat jij als ouder vroeger ook de nadelen van dyslexie hebt ervaren maar jezelf diverse technieken hebt aangeleerd om de grootste obstakels van deze mentale aandoening te overwinnen.

Twee ouders met dyslexie

Bij twee ouders met dyslexie is er sprake van een nog hogere kans op dyslexie: kinderen hebben op dat moment ongeveer 80% kans om ook met dyslexie te maken te krijgen. Gelukkig kunnen ouders in deze situatie beiden ondersteuning bieden aan een kind met dyslexie en het kind hun eigen technieken aanleren zodat zij steeds minder last ondervinden van het feit dat zij zelf ook dyslexie hebben. Uiteindelijk is dit een ideale situatie voor een kind met dyslexie, omdat zij een uitstekend inzicht krijgen in de manier waarop zij met hun mentale obstakels kunnen omgaan.

Testen op dyslexie

Het is zowel op jonge leeftijd als op latere leeftijd slim om een test uit te voeren om te achterhalen of er sprake is van dyslexie. Een dyslexie test geeft goede inzichten in de mate waarop er sprake is van dyslexie. Uiteindelijk zal dit de eerste stap zijn om de problemen rondom dyslexie zo veel mogelijk op te lossen. Een test kan een eerste aanwijzing zijn om met bepaalde karaktereigenschappen aan de slag te gaan en steeds beter te leren welke technieken het beste werken om zo min mogelijk last te ondervinden van dyslexie.

Vragen over dyslexie

Er zijn diverse manieren waarop een kind of volwassene zichzelf of een ander kan testen op dyslexie. Dit zijn vaak korte vragenlijsten die ingaan op de diverse kenmerken van dyslexie en in welke mate iemand hier last van ondervindt. Dit creëert een steeds beter beeld van de obstakels waar iemand mee te maken krijgt en hoe erg de symptomen van dyslexie bij de desbetreffende persoon zijn. Deze tests bieden een indicatie of er sprake is van dyslexie, maar het is altijd nodig om in samenspraak met de huisarts te kijken of er als vervolg met een expert kan worden afgesproken om betere inzichten te krijgen. Dit is vooral op jonge leeftijd belangrijk, omdat een bewijs van dyslexie helpt om kinderen met dyslexie de juiste zorg op school te geven. Zo krijgen zij meer tijd op school om toetsen te maken en wordt er ook op diverse andere vlakken rekening gehouden met de mindere prestaties op het gebied van lezen en schrijven.

Tot slot

Of het nu gaat om een kleuter, kind of volwassene met dyslexie, het gaat allemaal om het creëren van een goede omgeving waarin dyslexie een zo klein mogelijke rol in het leven speelt. Dyslexie is een mentale aandoening die voor de rest van het leven aanwezig zal blijven, dus het is beter om de omgeving aan te passen dan proberen om een probleem op te lossen dat eigenlijk niet op te lossen valt. Uiteindelijk zal dit ertoe leiden dat kinderen met dyslexie zich toch kunnen ontwikkelen tot de persoon die zij graag willen zijn. Dit kan voor mensen met dyslexie wat langer duren dan voor de meeste mensen, maar dat is helemaal niet erg. Dyslexie brengt redelijke obstakels met zich mee, maar dit zijn geen obstakels die nooit overwonnen kunnen worden.

Wil je meer weten over dyslexie? Bekijk dan eens deze 10 populaire boeken over dyslexie!