Een diagnose van ADHD kan helpen om beter te leren omgaan met ADHD. Het is ontzettend vervelend wanneer je gedurende de dag niet goed kunt focussen op de taken die je moet uitvoeren. Veel mensen komen er al op jonge leeftijd achter dat zij met ADHD te maken hebben. Toch is er een groep die er pas op een latere leeftijd achter komt. En vooral voor die laatste groep is het lastig om goed te leren omgaan met de symptomen van ADHD.
Inhoudsopgave
Wat is ADHD?
ADHD wordt gekenmerkt met klachten als hyperactiviteit en impulsiviteit en gaan eventueel gepaard met aandachtsproblemen. Daarbij ervaren mensen problemen met impulsen in het hoofd. Er komen ontzettend veel afleidingen voor in het hoofd die concentreren lastig maken. Uiteindelijk is het belangrijk dat jij je goed kunt concentreren, om bijvoorbeeld jouw schoolwerk op de juiste manier te kunnen uitvoeren of om het werk aan belangrijke zaken te werken. Maar ADHD’ers hebben hier meer moeite mee dan de meeste mensen. Daardoor komen zij er vaak niet aan toe om de belangrijkste taken van de dag uit te voeren, omdat er te veel afleidingen zijn die het onmogelijk maken om langere tijd op één taak te concentreren.
Bij ADHD spreken we van verschillende soorten. Wanneer je een diagnose van ADHD wilt laten vaststellen, zal er gelet worden op de verschillende symptomen die jij ervaart. Daarbij kom jij uiteindelijk binnen een van de volgende drie categorieën terecht indien er inderdaad sprake is van ADHD:
- ADHD-I: dit werd vroeger ook wel ADD genoemd. Je hebt hierbij vooral last van een concentratieprobleem en kunt vaak moeilijk je aandacht bij een taak houden. Je bent echter over het algemeen niet hyperactief en zult ook minder met impulsen te maken hebben.
- ADHD-H: bij deze vorm van ADHD heb je juist geen moeite om je op een taak te concentreren, maar krijg je vooral te maken met impulsiviteit en hyperactiviteit.
- ADHD-C: dit is hoe we ADHD al jarenlang kennen: je hebt last van alle symptomen die bij ADHD komen kijken. Je bent dus ontzettend impulsief, krijgt regelmatig te maken met hyperactiviteit, kunt moeilijk jouw aandacht bij taken houden en hebt ontzettend veel moeite om je op iets te concentreren.
Wat zijn de symptomen van ADHD?
Om een goede diagnose van ADHD te laten vaststellen, is het allereerst belangrijk om te weten wat de symptomen van ADHD zijn. Veel mensen die met ADHD te maken hebben, merken de volgende symptomen op:
Je hebt last van snel wisselende stemmingen – je kunt je het ene moment erg rustig voelen, maar een kleine verandering in de omgeving kan er al voor zorgen dat je ineens intens boos wordt.
Je voelt je vaak afwezig en dromerig – een bekend symptoom van ADHD is dat men zich vaak dromerig voelt waardoor men zich niet goed op de taak die op dat moment vervuld moet worden kan richten. Dit is een belangrijk symptoom om tijdens de diagnose van ADHD te noemen.
Je hebt vaak een vol hoofd – er komen ontzettend veel impulsen in het hoofd bij mensen met ADHD, en het lastig om deze impulsen stop te zetten en je echt volledig rustig te voelen.
Je hebt regelmatig vreetbuien – het is niet raar als je regelmatig te maken krijgt met vstevigeeel honger en maar niet kunt stoppen met eten.
Je voelt je soms erg somber – mensen met ADHD hebben vaak last van een erg somber gevoel dat niet goed verklaard kan worden. Dit zorgt er ook voor dat sommige mensen met ADHD depressief worden.
Je hebt moeite met concentratie – dit komt vooral voor wanneer je bezig bent met schoolwerk of ander werk waar je niet veel interesse in hebt. Denk bijvoorbeeld aan vakken op school die je eigenlijk liever niet wilt volgen, waardoor het gemakkelijker is om deze taken juist uit te stellen doordat je te veel afleidingen in jouw hoofd hebt. Bij taken die je wel leuk vindt zal het gemakkelijker zijn om daar goed op te focussen.
Je hebt problemen met slapen – mensen die te maken hebben met ADHD lopen vaak tegen slaapproblemen aan. Dit is het gevolg van de onrust die zij in het hoofd ervaren. Het is vaak lastig om deze onrust zomaar te stoppen. Het kan helpen om met mindfulness te beginnen, omdat dit bekend staat om het stoppen van de vele impulsen die in het hoofd rondgaan.
Je kunt niet lang stilzitten – bij een diagnose van ADHD zul je ook moeten aangeven dat je niet lang kunt stilzitten wanneer jij daar last van hebt. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen wanneer jij aan een taak werkt die jij niet leuk vindt. Je kunt hierdoor veel stress ervaren.
Hoe werkt een diagnose ADHD?
Om een diagnose van ADHD te kunnen laten stellen, zul je eerst langs jouw huisarts moeten. Die kan een goede beoordeling geven op basis van de feiten die jij aangeeft. Het is hierbij belangrijk dat je aangeeft aan welke symptomen jij op dit moment leidt. De huisarts kan een goed inzicht geven in de oorzaken van deze symptomen, zodat je vooraf aan de afspraak bij een psycholoog al een redelijk beeld hebt van de mate waarop er sprake is van ADHD. Het is vanuit de huisarts vaak niet lastig om een afspraak bij een psycholoog te regelen, zolang de symptomen maar duidelijk in beeld gebracht kunnen worden.
De huisarts zal bij de meeste mensen ook aanvullende vragen stellen, zodat de huisarts in ieder geval op papier kan zetten waar jij op dit moment last van hebt. Dit is ook voor de psycholoog erg belangrijk, want deze zal een uitgebreid onderzoek uitvoeren om te kijken van welke symptomen jij last hebt. Wanneer de psycholoog van te voren al een beetje een beeld heeft van de obstakels die jij gedurende de dag ervaart, wordt het voor hen ook gemakkelijker om het onderzoek op de juiste manier vorm te geven. Uiteindelijk zijn de vragen van de huisarts dus ook bedoeld om te zorgen dat de psycholoog een goed beeld heeft.
Afspraak maken bij de psycholoog
Samen met de huisarts zul je een afspraak gaan maken bij de psycholoog. Dit loopt bij sommige huisartsen al direct van het interne systeem, zodat jij tijdens de afspraak bij de huisarts al een dag en tijd kunt inplannen. Andere huisartsen kiezen ervoor om een verwijsbrief op te stellen, zodat jij zelf contact op kunt nemen met een locatie bij jou in de buurt. Jouw huisarts kan vaak een locatie aanraden, zodat jij zeker weet dat er goede psychologen aanwezig zijn. Vraag ook aan jouw huisarts of deze locatie wel wordt gedekt binnen jouw zorgverzekering. Wanneer de huisarts dit zelf niet weet, loont het ook om contact op te nemen met jouw verzekeraar.
De lengte van een ADHD onderzoek
Wanneer je een afspraak maakt bij een psycholoog of bij een instantie bij jou in de buurt, is het goed om daar een ochtend of middag voor in te plannen. Een onderzoek kan gemiddeld 2 tot 3 uur duren, afhankelijk van hoe snel jij samen met de psycholoog door het onderzoek kan lopen. Uiteindelijk zal dit lange onderzoek er wil in resulteren dat de psycholoog een ontzettend goed beeld heeft van de verschillende problemen waar jij op dit moment mee kampt. Het is dus een belangrijk onderdeel om een goede diagnose van ADHD te kunnen stellen. Hoe dieper jij zelf ingaat op de vragen die de psycholoog stelt, hoe groter de kans dat zij steeds beter begrijpen of er inderdaad sprake is van ADHD en wat jij daar het beste aan kunt doen.
De inhoud van een ADHD onderzoek
Over het algemeen zijn onderzoeken naar ADHD opgesplitst in twee momenten. Je hebt een gesprek met de psycholoog waarin je alles op een rijtje zet en op een ander moment kom je terug om ook met de psychiater te praten. Het voornaamste doel van een ADHD onderzoek is om uit te zoeken in hoeverre jij last ondervindt van de symptomen die bij ADHD komen kijken. Daarbij wordt er ook gekeken of er wellicht een andere oorzaak buiten ADHD kan zijn die ertoe leidt dat jij deze symptomen merkt. Niet iedereen die onrustig is heeft ADHD, soms zijn er andere invloeden die zorgen voor een onrustig gevoel in het hoofd.
Tijdens het gesprek met de psycholoog loop je onder andere door situaties heen waarin jij opmerkt dat jij impulsief bent, hyperactieve gevoelens hebt of juist erg kalm bent. Hoe beter de situaties worden toegelicht, hoe gemakkelijker het voor de psycholoog wordt om vast te stellen wat er precies aan de hand is. Daarom dien je zo goed mogelijk antwoord te geven. Als jij samen met jouw kind naar een psycholoog gaat om te kijken of er een diagnose van ADHD kan worden vastgesteld, dien jij af en toe antwoord te geven op basis van het gedrag wat jij bij jouw kind ziet. Zo leert de psycholoog steeds meer over wat er exact aan de hand is.
Zo worden er vragen gesteld over jouw gedrag in de klas, zodat je kunt uitleggen hoe jij je in de klas gedraagt. Ben je bijvoorbeeld snel afgeleid? Heb je moeite om goed op te letten en te luisteren naar wat er gezegd wordt? Deze vragen gelden ook voor volwassenen, die op dat moment moeten nadenken over hoe zij vroeger op school waren. Bij volwassenen worden er ook vragen gesteld die invloed hebben op hoe zij op het werk zijn. Hoe gedraag jij je bijvoorbeeld tijdens een vergadering met collega’s? Heb je daar ook moeite om goed bij de les te blijven en alle informatie op te nemen?
De psycholoog en psychiater zullen gedurende het onderzoek continu op de computer bezig zijn om vragenlijsten in te vullen. Zij houden structurele tests aan die vragen bevatten die inzicht geven in de mate waarop iemand last heeft van bepaalde symptomen. Soms zijn dit directe vragen, zoals “voel jij je weleens hyperactief?” maar het kunnen ook indirecte vragen zijn. Heb je weleens het gevoel dat je heel veel energie hebt en andere momenten niet? Word je snel boos terwijl je nog enkele seconden geleden erg vrolijk was? Alle antwoorden op deze vragen worden netjes gemonitord in de vragenlijst, zodat er een duidelijk beeld ontstaat van wat er exact in jouw situatie voorkomt.
De uitslag en de ADHD diagnose
Omdat alles gedurende de gesprekken met de psycholoog en psychiater goed wordt gedocumenteerd, komen er uiteindelijk resultaten uit het totale onderzoek. Dit is vooral afkomstig uit de vragenlijsten die zij gedurende de gesprekken invullen, maar er wordt ook rekening gehouden met de eigen expertise van de psycholoog en psychiater. Zij kunnen jou het beste beoordelen op basis van verhalen die jij vertelt over wanneer jij veel last hebt van de symptomen van ADHD, dus het is goed om hen daar goed inzicht op te geven.
Uiteindelijk komt er een rapportage uit de verschillende onderzoeken, zodat er gekeken kan worden in welke mate jij last hebt van ieder symptoom. Deze rapportage mag je zelf vaak ook inzien. Na de verschillende onderzoeken word je gevraagd om ongeveer 3-4 weken later terug te komen, zodat er gedurende een vervolggesprek een beoordeling kan worden gegeven. In de tussentijd neemt de psycholoog een aantal momenten om de input die jij hebt gegeven te verwerken in het eigen systeem.
Tijdens het vervolggesprek zul je ongeveer een uur aan tafel zitten met de psycholoog of psychiater en wordt er toegelicht wat zij gedurende het onderzoek hebben gemerkt. Zo kunnen zij jou een duidelijk beeld geven van de verschillende symptomen die zij terugzien in jouw eigen gedrag en in de antwoorden die jij hebt gegeven. Het gesprek heeft als voornaamste focus om een uitslag te geven: kan er een ADHD diagnose gesteld worden en met welke vorm van ADHD heb jij te maken?
De psycholoog of psychiater licht het uiteindelijke resultaat zo goed mogelijk toe en geeft jou ook advies over wat jij hierna het beste kunt doen. In enkele gevallen kan er naar voren komen dat er bij jou geen diagnose van ADHD gesteld kan worden, omdat de psycholoog of psychiater van mening is dat hier geen sprake van is. Zij geven in deze gevallen ook aan wat hun aanleiding is om dit te denken en waar jij op dit moment dan wellicht wel last van hebt. Drink je bijvoorbeeld veel en heb je dit gedurende het gesprek aangegeven? Dan kan het feit dat jij moeite hebt om je te concentreren daaruit voortkomen. Dit zullen zij dan ook aangeven.
Ben je het niet eens met de uitslag van de psycholoog of psychiater? Dan is het altijd handig om een second opinion aan te vragen. Je gaat dan opnieuw hetzelfde traject door bij een andere instantie, zodat je een andere mening van een psycholoog of psychiater kunt krijgen.
Wat gebeurt er na een ADHD diagnose?
Wanneer de psycholoog of psychiater een diagnose van ADHD heeft vastgesteld, heb jij een aantal opties. Deze worden ook gedurende het vervolggesprek uitgelegd. Zo kun je bijvoorbeeld kijken naar eventuele ADHD medicatie om te zorgen dat jij de scherpe randjes van jouw symptomen kunt afhalen. Of je kiest juist voor alternatieve medicatie waarbij jij geen medicijnen neemt maar met mindfulness en natuurlijke supplementen zoals LTO3 zorgt dat je hier minder last van hebt.
Dit zul je dan ook met jouw psycholoog of psychiater moeten bespreken, want zij kunnen uiteindelijk de eerste stappen voor het vervolgtraject gaan zetten. Zo kun je aangeven dat je graag naast medicatie ook therapie wilt volgen, zodat je gedurende de week een aantal momenten hebt waarin jij meer kunt leren over hoe jij met de symptomen om moet gaan. Dit is vooral leerzaam voor mensen met ADHD die ontzettend veel onrust in hun hoofd ervaren.
De psycholoog of psychiater neemt ook altijd contact op met jouw huisarts om de uitslag van de diagnose te bespreken. De huisarts dient altijd op de hoogte gesteld te worden indien er een diagnose van ADHD is gesteld, omdat zij uiteindelijk helpen met zoeken naar de juiste medicatie.
ADHD medicijnen na de diagnose
Indien je ervoor kiest om medicijnen tegen ADHD te nemen, dien je dit altijd via jouw huisarts te regelen. Nadat er een diagnose van ADHD is vastgesteld, kun je een afspraak maken bij de huisarts. Je kijkt dan samen naar de verschillende soorten medicatie die mensen met ADHD kunnen nemen. Een van de factoren waar rekening mee wordt gehouden is de medicatie die jij op dit moment al neemt voor andere ziektes of stoornissen. Uiteraard mag de medicatie voor ADHD geen problemen opleveren wanneer je deze samen neemt.
Je kijkt ook naar hoe vaak je het medicijn moet nemen en wat een goede dosis zal zijn. Zo kun je kiezen uit Ritalin, wat een vaak voorgeschreven medicijn is dat ongeveer 4 uur per tablet werkt. Of je krijgt Medikinet voorgeschreven, wat ongeveer 6 tot 8 uur werkt en ook in langzaam opneembare capsules (vertraagde afgifte) verkrijgbaar is. Door deze capsules werkt het medicijn langer. En dan zijn er nog allerlei andere medicijnen die jij kunt nemen om de symptomen van ADHD zo veel mogelijk te verminderen, inclusief natuurlijke supplementen. Samen met jouw huisarts stel je een plan op om verschillende medicijnen of supplementen te testen, zodat er langzaam naar een goed behandelplan kan worden gewerkt waar jij de komende jaren veel profijt van zult hebben.
Bronnen
- webmd.com (Onbekend). Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Diagnosing ADHD. https://www.webmd.com/add-adhd/childhood-adhd/diagnosing-adhd
- richtlijnendatabase.nl (8 juli 2015). Diagnostiek ADHD bij volwassenen. https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/adhd_bij_volwassenen/diagnostiek_adhd_bij_volwassenen.html
- nhs.uk (30 mei 2018). Diagnosis – Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). https://www.nhs.uk/conditions/attention-deficit-hyperactivity-disorder-adhd/diagnosis/
