ADHD en uitbarstingen van agressie of woede

ADHD en agressie worden vaak met elkaar in verband gebracht. Uit onderzoek blijkt ook dat bij een groot deel van de ADHD’ers agressief gedrag en woede-uitbarstingen eerder voor komt dan bij niet-ADHD’ers. Van een heftige woordenwisseling tot fysiek geweld: ADHD en uitbarstingen van agressie of woede kunnen hand in hand gaan.

Op deze pagina gaan we dieper in op de relatie tussen ADHD en woede-uitbarstingen, verschil in voorspelbare en onvoorspelbare situaties, invloed van medicatie hierop en het omgaan met woede-uitbarstingen.

ADHD als veroorzaker van agressieve uitbarstingen

De connectie tussen ADHD en woede-uitbarstingen lijkt eenvoudig te maken. Doordat een ADHD’er sneller prikkelbaar is en daardoor emotioneler kan reageren dan nodig is, kan een woede-uitbarsting uit het niets ontstaan.

Plotselinge stemmingswisselingen, waar we later dieper op ingaan, staan namelijk bekend als de grootste veroorzaker van deze woede-uitbarstingen. Maar ook de de volgende factoren worden aangewezen als belangrijke veroorzakers van woede bij ADHD’ers;

– Continue impulsiviteit in combinatie met emotionele stabiliteit
– Gebrek aan actieve levensstijl
– Te veel prikkels
– Laag zelfbeeld en te weinig aandacht

Controle verliezen over het gedrag

Voor een ADHD’er kunnen de plotselinge stemmingswisselingen niet alleen als onverwachts voor hun omgeving komen, maar ook voor zichzelf. Doordat een enkele set prikkels een stemming volledig om kan gooien, kan woede net zo eenvoudig opspelen.

En als dan in een impulsief moment dat gevoel van woede opkomt, kan de controle over het eigen gedrag verdwijnen en kan er een woede-uitbarsting ontstaan.

Zelfs in de normaalste situaties kan de stemming van een ADHD’er plotseling omslaan waardoor het als het ware ‘zwart voor de ogen wordt’ en er alleen nog maar impulsief gereageerd wordt. Van kwetsende opmerkingen tot daadwerkelijk fysiek geweld: als een ADHD’er de controle over het eigen gedrag verliest kunnen de gevolgen een grote impact hebben.

Gebrek aan actieve levensstijl

Een van de redenen hiervan is het gebrek van een actieve levensstijl, wat bij volwassenen steeds vaker voorkomt. Woede-uitbarstingen zouden volgens diverse experts dan ook vaker voorkomen bij volwassenen dan kinderen.

Volwassen ADHD’ers die bijvoorbeeld weinig bewegen, houden aan het einde van de dag meer energie over wat resulteert in rusteloosheid en zelfs stress. Na verloop van tijd kan deze energie-surplus zich uiten in extra impulsiviteit, wat op zijn beurt weer de emotionele instabiliteit verder kan aanwakkeren. Een simpele discussie kan hierdoor zomaar uitmonden in een woede-uitbarsting. Een agressieve reactie die mogelijk bij een ADHD’er met een actieve leefstijl in een andere vorm naar voren was gekomen.

Agressie door te veel prikkels

Ieder mens ervaart prikkels op een andere manier. De een kan uitstekend omgaan met grote hoeveelheden prikkels en de ander kan volledig van stemming wisselen. Een groot deel van de ADHD’ers laat een heftige reactie zien wanneer er sprake is van een groot aantal prikkels.

Alhoewel de reactie per ADHD’er sterk kan verschillen, vindt er bij een groot deel een stemmingswisseling plaats. Deze stemmingswisseling kan naar beide kanten van het spectrum gaan: van heel blij naar heel boos. In de meeste gevallen komt een ADHD’er aan de rechterkant van dit spectrum uit wat resulteert in woede of agressie.

Vanaf het moment dat we wakker worden hebben prikkels invloed op ons gedrag. Hoe meer invloed deze prikkels hebben, hoe sneller een hoge lading prikkels ons licht ontvlambaar kan laten maken. Bij ADHD’ers kan een lading zoveel invloed op de stemming hebben dat er een zogeheten ‘continue staat van ontvlambaarheid’ is.

Als deze groep dan in een situatie terechtkomt waar deze onderliggende ontvlambaarheid naar boven wordt gedrukt, kan de kleinste woordenwisselingen al tot agressie leiden.

Laag zelfbeeld en gebrek aan aandacht als veroorzaker van woede uitbarstingen

Vrijwel alle kenmerken van ADHD vertonen onderling een overlap. Het lage zelfbeeld dat veel ADHD’ers van zich hebben, is hier een goed voorbeeld van.

Veel experts zien een laag zelfbeeld namelijk samengaan met de continue behoefte aan aandacht. ADHD’ers kunnen het gevoel ervaren dat hun aanwezigheid niet (voldoende) erkend wordt. Zo kan een enkele keer dat een leuke opmerking door niemand gehoord wordt al lichte agressie opwekken.

Wanneer deze situatie geen vervolg krijgt, borrelt het negatieve gevoel alleen maar verder op. Als dan net als bij te veel prikkels de ADHD’er zich in een gevoelige situatie bevindt, kan dit tot onverwachtse agressie leiden.

Een laag zelfbeeld wordt vooral in de relationele setting als veroorzaker van agressie aangewezen. Jaloezie, dat mensen met een laag zelfbeeld eerder zullen hebben, staat in de top drie van de veroorzakers van relationele problemen. Als een laag zelfbeeld dan ook nog eens met jaloezie in een ruzie gecombineerd zou worden, is de kans op agressie of een woede-uitbarsting aannemelijk.

Verschillen tussen voorspelbare en onvoorspelbare situaties

Voor een ADHD’er, met en zonder aanleg voor woede-uitbarstingen, bestaan er grote verschillen tussen voorspelbare en onvoorspelbare reacties. Dit niet alleen omdat er bij onvoorspelbare situaties veel extra prikkels komen kijken maar ook omdat op onvoorspelbare situaties lastiger te reageren is.

Voor een voorspelbare situatie zal de reactie van een ADHD’er weliswaar als onverwacht kunnen komen. Agressie van ADHD’ers is echter een stuk beter te beheersen binnen een voorspelbare situatie. Voor de ADHD’er zelf en de omgeving.

De invloed van woede uitbarstingen op de ADHD’er en de omgeving

Na de woede-uitbarsting is er altijd een moment van realisatie en verdriet. Een ADHD’er zal namelijk nooit de intentie hebben gehad om agressief te reageren. Door factoren waar vaak maar weinig aan gedaan kan worden, is een agressieve reactie vrijgekomen. En het moment van besef, is vrijwel altijd te laat.

Hierdoor wordt er steeds meer aandacht besteedt aan het voorkomen van dergelijke situaties door onder andere ADHD’ers die hier gevoelig voor zijn duidelijke stappen te geven om zich in voorspelbare en onvoorspelbare situaties te beheersen.

De negatieve reacties als gevolg van de woede-uitbarsting hebben namelijk ook weer invloed op het zelfbeeld van de ADHD’er waardoor de vicieuze cirkel rond is. Zonder deze woede-uitbarstingen daadkrachtig aan te pakken, kunnen de uitbarstingen alleen maar erger worden.

Waarom het bespreekbaar maken en aanpakken van woede uitbarstingen cruciaal is

Iedereen reageert anders op een woede-uitbarsting. De een staat perplex en voelt zich bedreigd terwijl anderen juist de aanval opzoeken. Wat je ook doet: experts zijn van mening dat een woede-uitbarsting van een ADHD’er absoluut niet genegeerd mag worden.

Door een dergelijke agressieve uitbarsting onbesproken te laten gaan krijgt het geen plaats en kan het ook niet voorkomen worden. Iedere uitbarsting heeft namelijk een verhaal. Veel woede-uitbarstingen zijn dan ook het gevolg van het niet innemen van ADHD medicatie, wat voor anderen niet te controleren en te forceren is.

Het juist bespreekbaar maken van de situatie maakt het mogelijk om dit soort oorzaken aan te pakken. In het geval van het niet innemen van ADHD medicatie kan besproken worden waarom dit niet gedaan is. Vaak kan dit simpelweg de bekende weerstand tegen autoriteit zijn. Door juist de autoriteit terug te geven, kan een simpele daad als het innemen van de medicatie weer als vanzelf gaan.

Wat ook de reden is, ga altijd in gesprek en probeer te achterhalen wat precies de reden van de woede-uitbarsting is. ADHD is een gedragsstoornis die door hier juist aandacht aan te geven een plaats kan krijgen. Wanneer beter bekend wordt wat de achterliggende oorzaken van uitbarstingen zijn, kan een punt worden bereikt waar agressieve acties voorkomen kunnen worden.

Invloed van ADHD medicatie op het voorkomen van woede uitbarstingen

Als een van de voornaamste oorzaken van woede-uitbarstingen bij ADHD’ers wordt het niet innemen van de medicatie aangehaald. Wanneer iemand reeds met ADHD gediagnosticeerd is, is het niet innemen van medicatie vrijwel een garantie op het vertonen van druk en onverwachts gedrag.

De invloed van ADHD medicatie op het voorkomen van agressie of woede is dan ook substantieel. Met de juiste dosis Ritalin of Concerta kunnen de symptomen van ADHD worden ingedamd, waaronder woede-uitbarstingen typisch voor ADHD’ers.

Tegenwoordig wordt ook steeds vaker gekeken naar gedragstherapie voor het voorkomen van deze woede-uitbarstingen. Omdat niet iedere vorm van ADHD medicatie op ieder moment van de dag dezelfde invloed op het gedrag heeft, is het onmogelijk om op ieder moment met medicatie deze uitbarstingen te voorkomen.

Door middel van gedragstherapie kunnen deze momenten juist besproken worden. Hierdoor kunnen in de toekomst diverse methodes worden toegepast om uitbarstingen in een vroeg stadium te voorkomen.

Omgaan met woede uitbarstingen

ADHD medicatie zal echter lang niet bij iedereen en in alle situaties in staat zijn om uitingen van agressie of woede te voorkomen. Er hoeft namelijk niet altijd een relatie tussen ADHD en de agressieve reactie te zijn.

Gedragstherapeuten raden aan om dergelijke situaties vanaf een breder perspectief te bekijken. Direct ADHD als boosdoener aanwijzen kan volgens deze therapeuten averechts werken.

Achter vrijwel iedere uitbarsting zit een oorzaak, zoals een laag zelfbeeld of een gebrek aandacht. Deze oorzaken dienen erkend en besproken te worden waardoor vaak andere oorzaken of gevoelens aan het beeld kunnen komen.

Opzoek naar meer informatie over ADHD medicatie? Lees dit artikel waarin we inzoomen op medicatie voor ADHD’ers en ADD’ers. Naast ADHD medicatie probeert men steeds vaker de symptomen van ADHD en ADD te beperken door middel van gedragstherapie. In dit artikel geven we meer informatie over mindfulness als behandeling voor ADHD.