Borderline

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis. Heb je borderline, dan heb je last van stemmingswisselingen. Het ene moment voel je je intens gelukkig, het andere moment ben je down. Op deze pagina lees je meer over de persoonlijkheidsstoornis borderline. Zo lees je niet alleen wat borderline is, maar ook wat de oorzaken, symptomen en behandelingen van de stoornis zijn. Tot slot geven we enkele tips om goed om te gaan met borderline.

Wat is borderline?

Borderline is een psychische stoornis die gekenmerkt wordt door grillige en onvoorspelbare stemmingswisselingen. Het ene moment voel je je dolgelukkig, daarna voel je je plotseling diepbedroefd. Ook ben je erg impulsief, denk je zwart-wit en reageer je vaak extreem op bepaalde gebeurtenissen en situaties. Tot slot hebben mensen met borderline vaak intense relaties, die doorgaans niet lang duren.

Borderline komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen. De stoornis komt doorgaans voor het eerst tot uiting tussen het achttiende en vijfentwintigste levensjaar. Het is niet duidelijk hoeveel mensen in Nederland borderline hebben. Experts schatten dat dit rond de 100.000 mensen moeten zijn.

Borderline komt vaak voor met andere persoonlijkheidsstoornissen. Maar liefst een derde van de mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis, heeft minimaal één andere persoonlijkheidsstoornis Dit kan een posttraumatische stressstoornis zijn, maar ook een eetstoornis. Daar komt nog bij dat mensen met borderline vaak depressief zijn.

De oorzaken van borderline

Het is niet duidelijk hoe borderline precies ontstaat. Wel weten we welke factoren de kans op borderline vergroten. Deze factoren worden kort beschreven in onderstaande alinea’s.

Biologische factoren

Borderline is deels erfelijk. In sommige families de stoornis simpelweg veel voor, in ieder geval meer dan in andere families het geval is. Heeft een van je ouders borderline, dan heb je een grotere kans op borderline dan andere mensen. Heb je een eeneiige tweelingbroer of tweelingzus met borderline, dan is de kans op borderline bij jou 50 tot 70 procent.

Psychische factoren

Bepaalde psychische factoren vergroten de kans op borderline. Kinderen die in hun jeugd mishandeld en/of verwaarloosd zijn, hebben bijvoorbeeld een grotere kans op deze persoonlijkheidsstoornis.

Sociale factoren

Tot slot hebben ook sociale factoren invloed op het ontstaan van borderline. Mensen zonder relatie hebben bijvoorbeeld vaker borderline dan mensen met een relatie. Bovendien komt borderline meer voor bij mensen die in een grote stad wonen. Waarom dit het geval is, is niet duidelijk.

De symptomen van borderline

Je kunt de borderline persoonlijkheidsstoornis aan diverse symptomen herkennen. We zetten deze kenmerken in onderstaande alinea’s voor je op een rijtje. Let op: het is niet gemakkelijk om vast te stellen of je borderline hebt. Ook als je jezelf herkent in een of meerdere van onderstaande borderline kenmerken, wil dit niet zeggen dat je een persoonlijkheidsstoornis hebt. De diagnose van borderline wordt altijd gesteld door een psycholoog.

Stemmingswisselingen

De borderline persoonlijkheidsstoornis kenmerkt zich door extreme stemmingswisselingen. Heb je borderline, dan wisselen jouw stemmingen zich razendsnel af. Soms met een bepaalde oorzaak, vaak zonder dat hier een direct aanwijsbare aanleiding voor is. Het ene moment voel je je dolgelukkig, het andere moment voel je je ontzettend depressief. Tussen de extreme stemmingswisselingen zitten soms maar een paar minuten.

Impulsief

Heb je borderline, dan doe je wat voor jou goed voelt. Ook als dit misschien niet goed uitpakt: hier denk je eigenlijk helemaal niet over na. Mensen met borderline zoeken vaak grenzen en spanningen op. Ze hebben veel seksuele contacten, gebruiken meer alcohol en drugs dan mensen zonder deze persoonlijkheidsstoornis en zijn bovendien sneller geneigd om te veel geld uit te geven.

Verlatingsangst

Mensen met borderline hebben een extreme verlatingsangst. Ze zijn continu bang om in de steek te worden gelaten. Door de partner, door familie, maar ook door vrienden. Mensen met borderline doen er dan ook alles aan om te voorkomen dat ze verlaten worden.

Woedeaanvallen

Heb je borderline, dan vind je het lastig om je boosheid te beheersen. Je voelt je extreem boos over hele kleine dingen en kunt jouw woede niet verbergen. Je boosheid komt altijd op een extreme manier naar buiten. Mensen met borderline hebben vaak woedeaanvallen, soms zelfs met vechtpartijen tot gevolg.

Een identiteitsstoornis

Mensen met borderline weten niet zo goed wie ze zijn. Ook vinden ze het lastig om te zeggen waar ze nu eigenlijk voor staan. Ze hebben een zogeheten identiteitsstoornis. Dat de buitenwereld ze als ‘raar’ bestempelt, kan de identiteitsstoornis versterken. Bovendien voelen mensen met borderline zich hierdoor vaak onzeker.

Een gevoel van leegte

Veel mensen met borderline hebben het idee dat zij er alleen voor staan. Ze voelen zich eenzaam, deels omdat de omgeving heel anders op bepaalde situaties en gebeurtenissen reageert dan zij. Een gevoel van leegte komt veel voor bij mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis.

Dissociatie

Sommige mensen met borderline hebben het gevoel dat ze een toeschouwer zijn van hun eigen leven. Het voelt voor hen alsof ze er eigenlijk niet meer bij zijn. Dit wordt ook wel dissociatie genoemd. Dissociatie komt niet bij alle mensen met borderline voor, maar is wel een belangrijk kenmerk van de persoonlijkheidsstoornis.

Paranoïde ideeën

Sommige mensen met borderline hebben paranoïde ideeën. Zeker in stresssituaties kunnen deze ideeën de kop opsteken. Je kunt bijvoorbeeld denken dat je achtervolgd wordt, maar ook dat je bedreigd wordt of dat iemand je stalkt. Overigens zijn de paranoïde ideeën van iemand met borderline altijd tijdelijk. Deze ideeën horen niet permanent bij de persoonlijkheidsstoornis.

Instabiele en korte relaties

Vrijwel alle relaties die mensen met borderline hebben, zijn instabiel. Bij een kleine fout wordt de relatie al afgeschreven. Hierdoor duren de meeste relaties maar kort. Dit geldt niet alleen voor romantische relaties, maar ook zeker voor seksuele relaties en vriendschappelijke relaties.

Zelfverminking

De leegte, boosheid, verlatingsangst en teleurstelling die iemand met borderline voelt, zorgen voor een grote spanning. Deze spanning kan zo groot worden dat alleen lichamelijke pijn voor afleiding zorgt. Daarom houden veel mensen met borderline zich bezig met zelfverminking. Ook suïcidale neigingen komen meer voor bij mensen met deze persoonlijkheidsstoornis dan bij mensen zonder borderline.

De diagnose van borderline

Het is niet gemakkelijk om de diagnose van borderline te stellen. Dit komt omdat veel kenmerken van de persoonlijkheidsstoornis subjectief zijn. Wat de een normaal vindt, vindt de ander niet normaal. Bovendien worden de symptomen van borderline vaak behandeld, niet de stoornis zelf. Iemand met borderline kan bijvoorbeeld behandeld worden voor stemmingswisselingen, niet wetende dat deze door borderline veroorzaakt worden.

De diagnose van de borderline persoonlijkheidsstoornis wordt altijd door een psycholoog gesteld. Hierbij gebruikt de psycholoog het zogeheten DSM-systeem. De psycholoog controleert in hoeverre een persoon aan de DSM5-criteria voldoet. Dit gebeurt aan de hand van uitvoerige gesprekken, onder andere over relaties, denkwijze, gevoelens, stresssituaties en ga zo maar door. De psycholoog vraagt bijvoorbeeld hoe je relaties eruit zien, maar ook hoe je stress ervaart en wat je doet als je in een stresssituatie komt. Aan de hand van vele lange gesprekken kan de psycholoog met de DSM5-criteria stellen of je wel of geen borderline persoonlijkheidsstoornis hebt. Heb je een andere persoonlijkheidsstoornis, dan komt dit ook naar boven.

De behandeling van borderline

Vele jaren geleden dachten we dat de borderline persoonlijkheidsstoornis niet behandeld kon worden. Vandaag de dag weten we gelukkig dat dit niet het geval is. Met de juiste behandeling kun je de klachten van iemand met borderline sterk verminderen. Wel is het essentieel dat de behandelde persoon gemotiveerd is, zich in wil zetten voor een behandeling en veel geduld heeft. De behandeling van borderline duurt over het algemeen namelijk erg lang.

De behandeling van borderline wordt altijd op maat samengesteld. Hieronder worden de behandelingsmogelijkheden van borderline beschreven.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie wordt ook wel CGT genoemd. Bij deze therapie leer je verkeerde denkpatronen om te buigen. Ook leer je realistischer te kijken naar bepaalde situaties en je gedrag in deze situaties te veranderen.

Schematherapie

Het uitgangspunt van schematherapie is dat jouw gevoelsleven bepaald wordt door ervaringen en gebeurtenissen in het verleden. Door een negatieve ervaring of gebeurtenis in je verleden, kun je een negatieve overtuiging hebben gekregen. Deze negatieve overtuiging zorgt voor een belemmerd gedragspatroon. Met schematherapie leer je gedragspatronen te herkennen en leer je bovendien om goed om te gaan met negatieve gevoelens.

Psychodynamische therapie

Bij psychodynamische therapie voer je intensieve gesprekken met je hulpverlener. Tijdens deze gesprekken zoek je naar oplossingen voor de problemen waar je dagelijks mee te maken krijgt. Ook krijg je inzicht in diverse overlevingsstrategieën om jouw leven gemakkelijker te maken.

Systeemtherapie

Systeemtherapie is gericht op de omgang met je naasten. Het doel van deze therapie is het verminderen van de negatieve invloed die borderline op jouw romantische- en vriendschappelijke relaties heeft.</p.

VERS

De afkorting VERS staat voor Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornis. Deze behandeling helpt je meer grip te krijgen op je stemmingswisselingen. Hierdoor moet je meer balans krijgen in je leven. Ook leer je bij VERS om beter om te gaan met je emoties.

MBT

MBT staat voor Mentally Based Therapy. Deze behandeling leert je jouw eigen gedrag beter te begrijpen, maar geeft je ook inzicht in het gedrag van anderen. Je leert bijvoorbeeld meer over de gevoelens en gedachten die achter een bepaalde gedraging zitten. Het doel van de behandeling is het creëren van inzicht, maar ook relaties verbeteren en boosheid en frustratie verminderen.

Dialectische gedragstherapie

Bij dialectische gedragstherapie wordt je denken, voelen en gedrag verder onderzocht. Ook leer je meer over jouw houding en de gevolgen die jouw houding heeft op het gedrag van anderen. De behandeling richt zich op bewustwording, maar bestaat ook uit vaardigheidstrainingen.

Medicatie

Er zijn geen borderline medicijnen op de markt, ofwel medicijnen die specifiek ontwikkeld zijn voor mensen met deze persoonlijkheidsstoornis. Dit betekent echter niet dat je geen medicijnen kunt gebruiken als je borderline hebt. Je kunt bepaalde symptomen van borderline namelijk verminderen met medicijnen die voor andere stoornissen ontwikkeld zijn. Denk hierbij aan antidepressiva, antipsychotica, slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen.

Zelf omgaan met borderline

Het is niet gemakkelijk om goed om te gaan met borderline. Heb je een borderline persoonlijkheidsstoornis, dan heb je hier vrijwel iedere dag last van. Gelukkig zijn er enkele dingen die je zelf kunt doen om de manier waarop je met jouw eigen persoonlijkheidsstoornis omgaat, te verbeteren. We geven je graag enkele tips.

Accepteer dat je een probleem hebt

Veel mensen met borderline ontkennen langere tijd dat er iets aan de hand is. Het verbeteren van de omgang met borderline start echter met het erkennen van het probleem. Accepteer dat je anders bent dan anderen en luister goed naar je lichaam. Je lichaam kan je namelijk vertellen wanneer er een stemmingswisseling aan komt. Echter, dan moet je wel erkennen én accepteren dat je een probleem hebt.

Verdiep je in borderline

Het is belangrijk om zo veel mogelijk te weten te komen over jouw persoonlijkheidsstoornis. Dit doe je door je intensief in borderline te verdiepen. Vraag de mensen in jouw directe omgeving zich ook in je persoonlijkheidsstoornis te verdiepen. Zo praat je niet alleen gemakkelijker met elkaar, maar is er bovendien meer begrip.

Bepaal wie je wat wil vertellen

Je hoeft niet iedereen te vertellen dat je een borderline persoonlijkheidsstoornis hebt. Bepaal zelf wie je wat wil vertellen. Het complete verhaal vertel je aan de mensen die het dichtst bij je staan, oppervlakkige vrienden vertel je een beperkte versie. En mensen waar je eigenlijk niet zo veel mee te maken hebt, hoef je helemaal niets te vertellen als je dit niet wil.

Onderzoek je gedrag

Als je weet waar je op moet letten, kun je een stemmingswisseling aan zien komen. Sommige mensen voelen zich bijvoorbeeld moe voor een stemmingswisseling. Andere mensen zijn juist klaarwakker en kunnen absoluut niet slapen. Onderzoek je eigen gedrag eens; wat gebeurt er voor er een stemmingswisseling plaatsvindt? Als je hier inzicht in krijgt, kun je stemmingswisselingen beter voorspellen. Dit maakt het gemakkelijker om met de stemmingswisselingen om te gaan.

Zorg goed voor jezelf

Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis zijn sneller geneigd alcohol en drugs te gebruiken. Het is niet erg als je af en toe een biertje drinkt of een glas wijn pakt, maar overmatig alcoholgebruik en het gebruik van drugs kun je beter vermijden. Bovendien is het erg belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Dit doe je door gezond en gevarieerd te eten, voldoende te bewegen en voldoende nachtrust te nemen.

Heb je borderline, dan heb je zeker baat bij een vast dag- en nachtritme. Ga niet iedere avond op een ander tijdstip naar bed, maar probeer een ritme te creëren. Dit geeft niet alleen rust, maar een ritme zorgt er bovendien voor dat je iedere nacht voldoende slaapt. Zonder ritme is de kans op een slaaptekort groter.

Vraag hulp

Het is niet gemakkelijk om met borderline om te gaan. Soms lukt dit misschien prima in je eentje, maar andere momenten heb je wellicht wel hulp nodig. Wees niet bang om deze hulp te vragen. Zorg ervoor dat je mensen hebt waar je op terug kunt vallen als het niet goed gaat. Dit kunnen familieleden of vrienden zijn, maar ook professionals. Durf ook toe te geven wanneer het niet goed gaat, zodat je op de juiste manier geholpen kunt worden in moeilijke situaties.

Omgaan met borderline in je omgeving

Heb je zelf geen borderline, maar heeft iemand in jouw directe omgeving deze persoonlijkheidsstoornis wel? Dan krijg je hier ook zeker mee te maken. Iemand met borderline heeft namelijk grote invloed op de mensen in zijn of haar omgeving.

Het is dan ook erg belangrijk dat je als dierbare van iemand met borderline goed om kunt gaan met deze persoonlijkheidsstoornis. Hoe je dit doet, lees je in onderstaande alinea’s met handige tips.

Verdiep je in de stoornis

Je kunt alleen goed omgaan met iemand met borderline als je precies weet wat deze persoonlijkheidsstoornis inhoudt. Daarom is het erg belangrijk om je in de stoornis te verdiepen. Doe online research, lees een boek over de stoornis of vraag experts om meer informatie. De inzichten die je opdoet in jouw onderzoek, zijn erg waardevol voor een goede omgang met de persoon met borderline.

Vat een aanval niet persoonlijk op

De directe omgeving van iemand met borderline heeft over het algemeen veel te verduren. De kans is groot dat je regelmatig aangevallen wordt door jouw dierbare met borderline, ook zonder duidelijke reden. Het is erg belangrijk deze aanvallen niet persoonlijk op te vatten. Je dierbare heeft een psychische stoornis, hier kan hij of zij ook niets aan doen. Bovendien zijn de aanvallen niet persoonlijk: deze worden simpelweg veroorzaakt door de persoonlijkheidsstoornis.

Geef je grenzen aan

Het is erg belangrijk om duidelijk te zijn tegen iemand met borderline. Geef aan wat je goed vindt, maar ook zeker waar je je niet prettig bij voelt. Geef je je grenzen duidelijk aan, dan heb je wat meer houvast in jouw relatie. Als je dierbare over je grenzen heen gaat, kun je dit duidelijk aangeven. Geef je een consequentie aan het overschrijden van de grenzen, dan verklein je de kans dat je dierbare over je grenzen heen gaat.

Spreek je waardering uit

Iemand met borderline doet het echt niet altijd slecht. Er gaan regelmatig dingen goed – op het werk, in relaties, in vriendschappen en ga zo maar door – en dit mag je best uitspreken. Vertel je dierbare wat er precies goed gaat en geef aan waarom je dit zo knap vindt. Door regelmatig je waardering uit te spreken, voelt een persoon met borderline zich beduidend beter.

Stel niet te hoge eisen

Iemand met borderline heeft een persoonlijkheidsstoornis. Hoe goed hij of zij het ook bedoelt: deze persoon zal altijd strubbelingen ervaren in het dagelijks leven. De eisen die je aan een ander stelt, zonder persoonlijkheidsstoornis, kun je niet aan iemand met borderline stellen. Zijn of haar leven is namelijk veel complexer en dit betekent dat je je eisen bij moet stellen.

Neem niet alle verantwoordelijkheden over

Veel mensen die iemand met borderline kennen, nemen het liefst zo veel mogelijk verantwoordelijkheden en taken van deze persoon over. Dit geeft niet alleen een goed gevoel, maar ook controle. Als jij bepaalde verantwoordelijkheden overneemt, weet je namelijk zeker dat dit goed gaat. Hoe verleidelijk het ook is om zo veel mogelijk uit handen te nemen van iemand met borderline: dit kun je beter niet doen. Iemand met borderline moet namelijk ook verantwoordelijkheden kunnen nemen, al gaat dit lastiger dan bij mensen zonder deze persoonlijkheidsstoornis.

Neem tijd voor jezelf

Tot slot is het erg belangrijk om regelmatig tijd voor jezelf te nemen. Steek niet al je tijd, energie en aandacht in je dierbare met borderline, maar doe ook leuke dingen voor jezelf. Spreek met vrienden af, ga regelmatig een dagje uit of ga lekker sporten om wat frustratie en energie kwijt te raken. Als je vaker tijd neemt voor jezelf, ben je minder snel gefrustreerd en heb je bovendien meer energie. Hierdoor gaat het contact met jouw dierbare met borderline veel gemakkelijker.

Borderline? Ga naar je huisarts

Heb je het vermoeden dat je mogelijk een borderline persoonlijkheidsstoornis hebt? Ga dan eens langs bij je huisarts. Je huisarts kan je niet alleen meer vertellen over borderline, maar kan je ook doorverwijzen naar een psycholoog. Deze psycholoog onderzoekt jouw persoonlijkheid en problemen, om mogelijk de diagnose borderline te stellen.

Ook als je denkt dat iemand in jouw omgeving mogelijk borderline heeft, kun je eens langs gaan bij je huisarts. De huisarts kan je altijd meer informatie geven over deze stoornis en kan je bovendien helpen jouw dierbare te laten behandelen.