Psychose

Psychose is een term die je tegenwoordig steeds vaker voorbij ziet komen. Dit is een Griekse uitdrukking waarvan de letterlijke vertaling, abnormale geest betekent. Jouw geest is bij deze aandoening verward en je zult je anders gaan gedragen. Indien je een psychose hebt dan wil dit zeggen dat je geheel of gedeeltelijk het contact met de realiteit bent verloren. Je hebt andere gedachtes en gevoelens. Dit heeft dus een grote invloed op jou als persoon en op jouw omgeving. Indien je aan een psychose lijdt vervagen de grenzen tussen realiteit en verbeelding. Wanneer je een eerste ervaring met deze aandoening krijgt, dan zal dit een verontrustend gevoel geven. Het verwart je omdat het een onbekende ervaring is.

Wat is een psychose?

Indien je lijdt aan een psychotische aandoening heb je een andere kijk op de wereld. Je kunt de wereld om je heen als vreemd of angstaanjagend ervaren. Je ziet vreemde dingen in jouw omgeving, weet niet meer wat echt en fictie is, er ontstaan waanbeelden. Het is een hele ingrijpende verandering waarbij jouw vertrouwde omgeving compleet is verandert. Je kunt ook stemmen in jouw hoofd horen of bepaalde personen vertrouw je niet meer. Jouw complete beleving die je hebt van deze wereld wordt compleet verstoord door deze aandoening. Je bent het contact met de realiteit verloren.

De term psychose werd voor het eerst gebruikt in 1841 door de Duitse arts Karl Friedrich Canstatt. Deze arts gebruikte dit woord als afkorting voor psychische neurose in zijn boek “Handbuch der Medizinischen Klinik”. Maar dit wil niet zeggen dat de ziekte toen pas ontstaan is, het ziektebeeld kreeg alleen een naam toebedeeld. Deze ziekte komt namelijk al eeuwen voor, alleen werd hier in vroegere tijden compleet anders tegen aan gekeken.

In 1845 zorgde de Oostenrijkse psychiater Ernst von Feuchtersleben voor een grotere bekendheid van de term. Hij gebruikte de term als alternatief voor de woorden krankzinnigheid en manie. Vanaf deze tijd werd psychose voor het eerst gezien als een ziekte die met de juiste behandeling te bestrijden is. Voor deze tijd ging men anders om met deze aandoening.

De geschiedenis van Psychoses

Psychoses komen al zo lang voor sinds de mensheid op aarde verblijft. In de tijd van de Romeinen moesten psychotische aandoeningen door jouw rechtstreekse familie worden vastgesteld. Men dacht dat indien je een psychotische aandoening had, dat je dit deed om je te onttrekken van de verplichtingen aan de maatschappij. Je had verder geen rechten meer en de verzorging moest jouw familie op zich nemen. Maar indien er niemand voor je kon zorgen kon het ook zo zijn dat je gedood werd of als banneling moest leven.

De Middeleeuwen waren zware tijden voor mensen met een psychotische aandoening. In die tijd werd je als psychotische patiënt voor een gek of een krankzinnige aangezien. Indien je dit verschijnsel had, werd je in de gevangenis of in het gesticht opgesloten. Of je werd beschuldigd van hekserij. Er was in die tijd wel een behandelmethode, deze bestond uit fysiek geweld of martelingen. Gelukkig heeft de medische wetenschap zich de afgelopen eeuwen in sneltreinvaart ontwikkeld waardoor er tegenwoordig wel goede behandelmethodes zijn tegen dit verschijnsel.

Onderzoek naar Psychoses

In de 19^e eeuw begon er meer behoefte te ontstaan om onderzoek te verrichten naar psychotische aandoeningen. Ook werd in deze tijd de kwaliteit van de zorg verbeterd. Tijdens deze periode maakte de medische wetenschap een onderscheid tussen lichaam, ziel en geest.  Hierdoor ontstonden meerdere takken in de medische wetenschap zodat er ook meer aandacht was voor onderzoek naar geestelijke aandoeningen. Door het werk van artsen zoals Wilhelm Griezinger en Emil Kraepelin, zij zorgden voor een classificatie voor psychische aandoeningen. Door deze 2 personen werden manisch depressieve psychose aandoeningen erkend als echte ziektes. Deze periode is een doorbraak geweest zodat men op zoek kon gaan naar effectieve behandelmethodes tegen deze aandoeningen.

3 procent van de bevolking heeft een psychose

Ongeveer 3 procent van alle mensen heeft wel eens last gehad van een psychose. Deze aandoening kan voor het eerst verschijnen tussen jouw 16^e tot 22^e levensjaar. Deze eerste ervaring komt vooral bij deze leeftijdscategorieën voor vanwege de verandering van de hormonen. In deze leeftijd groei je snel van puber naar jongvolwassene waarbij je meer verantwoordelijkheden krijgt. Niet iedere persoon gaat even gemakkelijk met deze verantwoordelijkheden om waardoor het je soms even iets teveel wordt. Indien dit het geval is kun je een gemakkelijk slachtoffer worden voor een psychose. Een eerste ervaring kan echter ook op latere leeftijd plaatsvinden, maar komt wel het meeste voor tijdens de pubertijd.

Psychose op latere leeftijd

Tijdens de overgang, tussen het 45^e en 60^e levensjaar, is het ook nog heel goed mogelijk om een eerste ervaring met deze aandoening te krijgen. Tijdens deze periode in het leven zijn vrouwen zeer gevoelig voor depressieve klachten. In deze periode verandert er namelijk veel in het leven van een vrouw. Je kunt geen kinderen meer krijgen of jouw ouders komen te overlijden, dit zijn ingrijpende omstandigheden die een psychose kunnen veroorzaken. Er zijn ook verhalen te vinden over personen die kampen met psychotische aandoeningen die veroorzaakt worden door de menstruatie cyclus. Zodra deze personen in de overgang terecht komen zouden de klachten minder worden. Deze theorie is echter moeilijk te bewijzen.

Oorzaken van een psychose

Er zijn meerdere factoren die meespelen wat een psychose kan veroorzaken. Erfelijkheid speelt een belangrijke rol bij het verkrijgen van deze aandoening. Maar ook stress, lichamelijke of geestelijke aandoeningen spelen een grote rol. Ook het gebruik van drugs, alcohol of medicatie kan een oorzaak zijn voor het ontstaan. Maar psychose is net zoals een ziekte, iedereen kan het krijgen. Er is echter geen eenduidig antwoord te geven waardoor deze aandoening ontstaat. Maar de belangrijkste factoren voor het verkrijgen van deze aandoening kunnen we wel vaststellen. De belangrijkste factoren die een rol spelen zijn genetische kwetsbaarheid en omgevingsfactoren.

De kans dat je een psychose krijgt zit in jouw genen, komt deze aandoening veel in jouw eigen familie voor dan is de kans groter dat je ook met deze aandoening geconfronteerd zult worden. Maar alleen de erfelijkheid zal een psychose niet uitlokken, het is vaak een combinatie van factoren die dit veroorzaakt. De erfelijkheid zorgt er echter wel voor dat je kwetsbaarder hiervoor bent. Externe factoren zijn vaak de oorzaken die dit proces in gang zetten. Externe factoren die een rol kunnen spelen zijn stress of extreme emotionele situaties die je mee maakt.

Voortekenen

Een psychose vertoond vaak voortekenen, daarom is het ook belangrijk om te weten hoe je deze aandoening kunt herkennen. Het kan echter zo zijn dat je zelf deze voortekenen niet eens merkt omdat je de contact met de realiteit hebt verloren. Daarom is het voor iedereen belangrijk om te weten wat de symptomen zijn. Indien je zelf iemand kent met deze symptomen schakel dan altijd de hulp van een arts in. De arts kan het beste de diagnose stellen en een behandelplan opstellen om deze aandoening te bestrijden. Het hoeft echter niet altijd het geval te zijn dat er voortekenen te zien zijn. Want een psychose kan ook zomaar uit het niets ontstaan.

Psychose symptomen

De symptomen zijn onder te verdelen in 2 groepen. Je hebt positieve psychose symptomen en er bestaan negatieve psychose symptomen. We behandelen eerst de positieve symptomen.

Positieve symptomen

Het feit dat we dit positief noemen lijkt misschien goed te klinken echter zijn deze voortekenen helemaal niet goed. Positieve symptomen wil eigenlijk zeggen dat er verschijnselen bij het normale gedrag bij zijn gekomen. Ervaringen die je eerst niet had, zijn er nu wel. De positieve symptomen zijn:

Verwardheid: je hebt jouw gedachtes niet meer op orde. Het kan zijn dat je verward gaat praten of niet meer uit jouw woorden komt. Je hebt moeite met logisch nadenken waardoor je tijdens gesprekken overal tegelijk over praat.

Hallucinaties: een hallucinatie is een beleving die je hebt, maar die niet daadwerkelijk gebeurt. De beleving vindt alleen in jouw hoofd plaats. Echter lijkt de beleving zo echt te zijn dat je daarom denkt dat dit ook echt gebeurt. Hallucinaties bij een psychotische aandoening komen voort uit het feit dat er stoornissen zijn ontstaan in de hersenen.  Er bestaan visuele hallucinaties dit zijn beelden die je ziet maar die niet echt gebeuren. Ook bestaan er auditieve hallucinaties, dit zijn stemmen die je hoort in jouw hoofd terwijl er niemand tegen je praat.

Wanen: wanen betekent eigenlijk het verdraaien van de werkelijkheid. Er gebeuren dingen in jouw hoofd die je ziet in de werkelijke wereld, maar alleen jij bent degene die dit ziet. Je gelooft zo sterk in deze gedachtes die in jouw hoofd plaatsvinden maar deze kloppen totaal niet met de realiteit. Dit worden ook wel waanbeelden genoemd.

Verstoorde emoties: jouw emoties zijn zo verstoord dat je hierdoor afwijkend gedrag gaat vertonen. Je emoties kunnen erg versterk worden of je gaat niet passend gedrag vertonen.

Negatieve symptomen

Negatieve psychose symptomen betekenen eigenlijk dat er iets van jouw persoonlijkheid niet meer is wat je voorheen nog wel had.  De negatieve symptomen zijn:

Concentratieproblemen: bij een psychotische aandoening kunnen concentratieproblemen op treden. Voorheen kon je bijvoorbeeld urenlang een boek lezen maar nu kun je de concentratie amper 5 minuten vasthouden. Concentratieproblemen kunnen ook optreden als je aan het werk bent. Je hebt de focus niet meer waardoor jouw werk hieronder lijdt.

Nergens zin meer in hebben: je wilt vooral niets meer doen. Je sluit je af van jouw omgeving. Je blijft het liefste de hele dag in bed liggen.

Veel alleen willen zijn: je sluit je af van jouw sociale omgeving. Het liefste ben je de hele dag alleen. Het kan ermee te maken hebben dat je in een andere belevingswereld zit en dingen ziet die andere personen niet zien. Hierdoor ontstaat wantrouwen waardoor je liever alleen bent.

Slapeloosheid: slapeloosheid en het hebben van slaapproblemen komen vaak voor bij patiënten die kampen met een psychotische aandoening. Of de slaapproblemen veroorzaakt worden door de psychose of dat de slaapproblemen deze aandoening juist veroorzaken daar zijn wetenschappers nog niet over uit. Het is echter wel een kenmerk die veel voorkomt bij deze aandoening. Kenmerken zijn het slecht in kunnen slapen, of een te korte nachtrust en veel te vroeg weer wakker zijn.

Lusteloosheid: vaak ontbreekt de energie bij een patiënt met een psychotische aandoening. Dit kan komen omdat je je geestelijk minder prettig voelt of dat de psychotische aandoening je te veel energie kosten waardoor je lusteloos wordt.

Een leeg gevoel van binnen hebben: een psychotische aandoening kost erg veel lichamelijke en geestelijke energie. Veel patiënten zien er daardoor minder energiek en matter uit.

Diagnose van een psychotische aandoening

Indien je last hebt van een psychotische aandoening dan verschillen de symptomen per patiënt. Deze aandoening gaat vaak gepaard met andere klachten zoals bijvoorbeeld motivatieproblemen, depressies en concentratieproblemen. De klachten kunnen zelfs van week tot week verschillen. Ieder mens is verschillend, heeft een ander karakter, een andere gevoeligheid of kwetsbaarheid waardoor psychose vaak lastig is om in een diagnose samen te vatten.

De informatie die een arts nodig heeft bij het vaststellen van een psychotische aandoening komen uit:

• gesprekken met jou en jouw familie
• psychiatrisch onderzoek
• observatie van gedrag
• eventueel aanvullend lichamelijk onderzoek
• eventueel laboratorium onderzoek

Nadat de arts al jouw klachten op een rijtje heeft kunnen zetten en de onderzoeken zijn uitgevoerd heeft de arts voldoende informatie. Aan de hand van deze informatie over jou en jouw ziektebeeld zal er een diagnostiekverslag worden geschreven. Hierna zal de diagnose worden vastgesteld en zal de arts een behandelplan bedenken. Het onderzoek en de diagnose worden meestal opgesteld door een psychiater.

Behandeling van een psychotische aandoening

De behandelingen die de patiënt bij een psychotische aandoening ondergaat, zullen in eerste instantie gericht zijn om de symptomen van de psychose te verminderen. Medicijnen zullen een belangrijke rol gaan spelen om de klachten te verminderen. Medicijnen die veel worden gebruikt bij deze aandoening zijn antipsychotica. Deze zorgen ervoor dat je weer helder kunt gaan denken en verdringt waanbeelden en hallucinaties naar de achtergrond. Deze medicijnen zorgen ervoor dat je uit de psychose komt en verminderen de symptomen alleen kennen ze geen genezende werking. Ze zorgen er echter wel voor dat jouw angsten worden gedempt waardoor je weer meer controle krijgt over jouw leven. Dit is een eerste stap om van jouw klachten af te komen.

Wat zijn antipsychotica?

Dopamine is de stof die zorgt dat informatie door jouw hersenen wordt gestuurd. Indien er hoge concentratie aan dopamine in de hersenen aanwezig is dan kan dit leiden tot een psychose. Antipsychotica zorgen ervoor dat de werking van dopamine verminder wordt. Hierdoor ontvangen jouw hersenen weer de juiste informatie die tijdens de psychoses verstoord werd door de Dopamine. Belangrijk bij het gebruik van antipsychotica is dat je dit op de juiste wijze inneemt. Dit zorgt ervoor dat de bijwerkingen zo klein mogelijk zullen zijn. Hieronder vind je enkele tips hoe je deze medicijnen het beste kunt gebruiken.

Tips bij het gebruik van antipsychotica:

• Gebruik jouw medicatie op een vast tijdstip volgens een vast patroon.
• Hou vast aan de voorgeschreven dosering.
• Voorkom dat je zonder medicijnen komt te zitten.
• Kijk uit bij het gebruik van medicijnen in combinatie met alcohol.
• Stop niet uit jezelf met het gebruik van deze medicijnen. Stop je zomaar uit het niets omdat je dit niet meer wilt gebruiken overleg dan altijd met een arts. Als je zo ineens stopt met de medicatie kan dit namelijk lijden tot een nieuwe psychose.

Verdere behandelingen

Naast het gebruik van antipsychotica kent het behandelplan nog meer stappen. De vervolgstappen en behandelingen zijn nu gericht op het omgaan met de volgen en het voorkomen van een nieuwe psychose. Belangrijk bij het herstel van een psychose zijn de gesprekken die je hebt met een arts. Tijdens deze gesprekken wordt bekeken of de symptomen verminderen en of het medicijngebruik goed aansluit. De familie wordt ook erg betrokken bij deze gesprekken want de meeste patiënten herstellen in hun eigen thuisomgeving. Wanneer een patiënt niet hersteld of te onrustig is in zijn eigen omgeving kan ervoor gekozen worden om je op te laten nemen.

Psycho-educatie

Een ander onderdeel van het behandelplan noem je psycho-educatie. Bij psycho-educatie krijg je als patiënt informatie en voorlichting over psychotische klachten. Hier wordt jou geleerd hoe je beter met de klachten en gevolgen om kunt gaan. Onderzoek heeft bewezen dat goede voorlichting de kans op een nieuwe psychose drastisch verkleint. Ook jouw naaste familie wordt zeer betrokken bij psycho-educatie. Op deze manier kan jouw familie je helpen bij een goed herstel en bij het voorkomen van een nieuwe psychose.

Verder leven na een psychose

Patiënten die een psychose hebben meegemaakt hebben een zware ervaring beleefd. Deze aandoening zet jouw leven volledig op zijn kop. Het kan veel invloed hebben op jouw relatie of misschien ben je jouw baan wel kwijt geraakt door deze aandoening. Om jouw leven weer op te kunnen pakken is het belangrijk dat je de realiteit accepteert. Je zult moeten leren leven met jou nieuwe ik. Vrede hebben met de persoon die je nu bent en acceptatie is het eerste wat je zult moeten doen voordat je verder kunt. Maar je zult vanzelf zien dat het leven na een psychose nog zoveel moois heeft te bieden. Blijf in ieder geval niet thuiszitten maar ontdek de wereld opnieuw, met jou nieuwe ik.

Na jouw herstel is het belangrijk om niet teveel stil te blijven staan bij hetgeen je hebt meegemaakt. Probeer vooral vooruit te denken en in het heden te leven. Probeer je vooral te focussen op de dingen die je nu nog wel allemaal kunt. En wat ook heel belangrijk is geniet van het leven. Het zijn vaak de kleine dingen die het doen die het leven zo mooi kunnen maken. Las je vroeger heel veel probeer dit dan weer op te pakken. Of kon je zo genieten van de natuur? Trek er dan weer op uit en je zult zien dat je ook nu weer volop van de natuur kunt genieten.

Wat het allerbelangrijkste is bij het herstel van een psychose is het terugkrijgen van jouw zelfvertrouwen. Jouw zelfvertrouwen heeft een behoorlijk deuk opgelopen tijdens deze aandoening. Een belangrijk kenmerk bij een psychose is dat jouw waarnemingen op de realiteit niet meer kloppen. Je bent het vertrouwen verloren in jouw eigen waarnemingen en je zal dit langzaam weer terug moeten zien te winnen. Praten helpt hierbij veel. Praat veel met jouw naasten. Hoe hebben zij zich gevoeld tijdens jouw ziekteproces. En wat voelde je er zelf allemaal bij. Je zal merken dat het lastig is om hierover te praten maar je zal ook merken dat dit oplucht. Door dit te doen zal je langzaam jouw zelfvertrouwen weer terug winnen.

Lotgenotencontact

Vanuit instellingen worden er regelmatig bijeenkomsten georganiseerd voor lotgenoten die een psychose hebben gehad. Indien je baat hebt bij contact met lotgenoten kunnen we je aanraden om dergelijke bijeenkomsten te bezoeken. Dit contact met lotgenoten kan je veel herkenning en erkenning geven. Deze mensen hebben immers hetzelfde meegemaakt. Ook kun je aan elkaar veel steun hebben en kun je ervaringen met elkaar delen. Veel personen voelen zich na deze bijeenkomsten een stuk sterker. Je voelt je optimistischer en het levert je weer meer zelfvertrouwen op.

Tips voor het voorkomen van een psychose

Het proces voordat een psychose ontstaat kan soms wel weken tot maanden duren. Maar een psychose kan ook heel plotseling verschijnen. Er zijn echter een aantal tips die je toe kunt passen om een psychose te voorkomen indien je hier dicht tegenaan zit. Deze fase noem je ook wel de hoge risico fase of de “at risk” fase. De ene tip werkt wel beter bij de ene persoon dan bij de andere persoon. Maar er zijn in ieder geval tips die je kunnen helpen. We hebben de volgende tips voor je:

Tip 1: Zorg voor voldoende slaap: slaap is voor iedereen zeer belangrijk maar rust is ook zeker belangrijk bij het voorkomen van een psychose. Indien je niet meer kunt slapen ga dan eventueel op zoek naar medicatie zodat je toch in slaap kunt vallen. Mocht je s ’nachts niet genoeg hebben kunnen slapen, probeer dan overdag een dutje te doen zodat je alsnog aan genoeg slaap komt.

Tip 2: Zorg voor rust en regelmaat in jouw leven: rust en regelmaat maken jouw leven aangenamer. Indien je teveel stress ervaart dan is rust de enige remedie hiertegen. Probeer stress daarom ook zoveel mogelijk te voorkomen.

Tip 3: Blijf contact houden met mensen uit jouw directe omgeving: blijf veel praten met personen met wie je een goede vertrouwensband hebt. Veel praten kan zorgen voor rust, begrip en opluchting. Voorkom dat je jezelf compleet isoleert van mensen in jouw directe omgeving.

Tip 4: Stop met het gebruik van alcohol of drugs: bepaalde drugs en alcohol gebruik vergroten juist de kans op het verkrijgen van een psychose.

Tip 5: Zorg voor een fijne en veilige omgeving: ga in een omgeving zitten waar je op je gemak bent. Hierdoor zal je meer rust vinden. Dit kan in jouw eigen huis zijn of bij een persoon bij wie je je erg op je gemak voelt.

Tip 6: Zoek een bezigheid die voor afleiding zorgt: zoek iets op wat goed is voor je zodat je jouw gedachtes kunt verzetten. Deze bezigheid zorgt voor de nodige afleiding en kan ervoor zorgen dat je rustiger in jouw hoofd wordt.

Film

Regisseur Bas Labruyère heeft een 75 minuten durende film gemaakt over het fenomeen psychose. Deze film is gebaseerd op zijn eigen ervaringen en met deze film wil hij de mensen laten zien wat deze aandoening precies is en wat voor invloed dit heeft. De film heet “Verloren Jaren”. De regisseur heeft zelf 3 jaar rondgelopen met een psychose alvorens hij zich heeft laten opnemen. Na zijn herstel heeft hij een brief geschreven om zijn ervaringen met bekenden te delen. Zijn behandelend arts was zo onder de indruk van de brief dat hij Bas ondersteunde met het idee om van deze brief en door zijn persoonlijke ervaringen een film te maken. Deze film is zeker aan te raden indien je meer wilt weten over deze aandoening. Dit is de trailer van de film:

Tot slot

Psychose is een lastig onderwerp om over te praten. Maar wat je wel hebt kunnen leren van dit artikel, is dat erover praten helpt bij het herstellen van een psychose. Daarom is kennis over psychose ook zo belangrijk en is het goed om te weten dat er doorlopend onderzoek gedaan wordt naar deze aandoening. Je hebt kunnen lezen dat psychose al net zo oud is als de mensheid maar dat het steeds beter te behandelen is.

In de tijd van de Romeinen en in de Middeleeuwen werd je behandelt als een crimineel of als een gek. Tegenwoordig wordt je gelukkig behandeld als patiënt. Er zijn goede behandelmethodes tegen deze aandoening die ervoor zorgen dat je weer een waardig leven kunt leiden. Misschien ben je niet meer de persoon die je was van voor deze aandoening. Maar je zult inzien dat het leven je nog zoveel moois te bieden heeft zodat er ook prima en goed valt te leven na een psychose.

Herken je bij jezelf of bij iemand in jouw omgeving symptomen van een psychose? Schakel dan de hulp van een arts in die helpt met de bestrijding ervan.