De ziekte van Parkinson is een van de bekendere hersenaandoeningen. Vaak is deze ziekte herkenbaar aan rigide lichaamskenmerken bij het bewegen, veroorzaakt door stijve spieren. Tegelijkertijd zie je sommige delen zoals de handen en de vingers hevig trillen als de patiënt in rust is. Ook zaken als spraak en andere motoriek kunnen als gevolg van de ziekte zichtbaar beperkt zijn.
Inhoudsopgave
Wat is de ziekte van Parkinson?
Bij de ziekte van Parkinson, kortweg Parkinson, sterven de hersencellen van de patiënt langzaam af. Dit zijn niet willekeurige hersencellen, maar cellen in de zogeheten zwarte stof, of substantia nigra. De hersencellen van de zwarte stof zijn verantwoordelijk voor de productie van dopamine, die zenuwimpulsen van de ene zenuw naar de andere overbrengen. Dit uit zich onder meer in goede spierbewegingen en de coördinatie hiervan.
Omdat deze cellen afsterven bij de ziekte van Parkinson, ontstaat er een tekort aan dopamine in het lichaam. Dit veroorzaakt aan de ene kant stijve spieren, maar aan de andere kant ook bevingen van spieren in de armen en benen. Beide gevolgen zorgen voor een duidelijk herkenbare openbaring van de ziekte, met ernstige motorische gevolgen voor de patiënt.
Ontdekking van de ziekte
James Parkinson was de eerste persoon die de ziekte beschreef. Als zowel apotheker als chirurg publiceerde hij in 1817 een artikel over het zogenaamde ‘shaking palsy’ beschreef, een aandoening waar zowel spierverzwakking als tremor centraal stonden. De observatie van deze aandoening verkreeg later de naam van Parkinson. Toch kreeg de ziekte van Parkinson pas veel later erkenning, toen de Amerikaanse J.G. Rowntree een artikel over Parkinson en zijn ontdekking schreef in een medisch tijdschrift.
Oorzaken van Parkinson
Er zijn een aantal duidelijk te onderscheiden oorzaken voor het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Zo is in 5 tot 10% van de gevallen de ziekte erfelijk. Tegenwoordig zijn er zes genen ontdekt die een bijdrage leveren aan de openbaring van de ziekte. In sommige gevallen kan de ziekte ook ontstaan als gevolg van vergiftiging. Zo is er in sommige beroepsgroepen een verhoogde kans op mangaanvergiftiging en kan Parkinson optreden door blootstelling aan insecticiden, koolstofmonoxide en zware metalen.
Verder is een belangrijke veroorzaker van Parkinson ouderdom. Jongeren kunnen de ziekte krijgen, maar ten opzichte van een verhouding 3 op 1000 is de verhouding bij mensen ouder dan 70 al gauw 20 op 1000. Verder zijn er gevallen bekend van Parkinson als gevolg van een infectie. In veruit de meeste situaties is de oorzaak van de ziekte van Parkinson echter onbekend.
Bekende verschijnselen van Parkinson
De verschijnselen van Parkinson komen in vele soorten en maten. Grofweg kunnen ze in vier categorieën verdeeld worden. Allereerst krijgen patiënten te maken met motorische stoornissen. Dit zijn onder meer de bekende rigiditeit, of stijve ledematen, en tremor in de handen en benen bij rust. Vaak uiten motorische stoornissen zich ook in een voorovergebogen lichaam en bewegingsarmoede, onder meer in de spraak. Het maskergelaat, waarbij het gezicht uitdrukkingsloos oogt, is een bekend verschijnsel.
Verder zijn er symptomen van het zenuwstelsel te ontdekken, waaronder transpiratie, speekselvloed, overmatige talgproductie en obstipatie. Voorbeelden van psychische verschijnselen zijn depressie, vermoeidheid, concentratieproblemen en dementie. Ook kunnen er psychoses en slaapstoornissen optreden. Tot slot zijn er zintuiglijke stoornissen te herkennen, zoals reukstoornissen en beperkingen van het zicht.
Diagnose en gevolgen
In vrijwel alle gevallen wordt de diagnose van ziekte van Parkinson gesteld op basis van symptomen. Hersenscans worden eigenlijk nooit ingezet om de ziekte op te sporen. Hoewel jongeren met de ziekte te maken kunnen krijgen, treedt Parkinson met name op tussen de 50 en de 70 en is de kans op de ziekte het grootst tussen 70 en 80. Naar schatting treft de ziekte van Parkinson circa 44.000 Nederlanders en is de verwachting dat dit aantal aanzienlijk toeneemt als het gevolg van vergrijzing.
Aangezien Parkinson een progressieve aandoening betreft, worden de klachten van patiënten naar verloop van tijd steeds groter. De beperkingen waarmee ze moeten leven nemen toe en daarmee de kwaliteit van het leven af. Zo treedt er bij sommige patiënten dementie op als gevolg van de combinatie van Parkinson en ouderdom. Hierdoor neemt bij deze patiënten ook de kans op depressies toe. Verder krijgt ongeveer de helft van de mensen met Parkinson last van vermoeidheid, dat al vroeg optreedt en zo een hardnekkige klacht is gedurende de ziekte. Bovendien versterken zaken als depressie en vermoeidheid elkaars werking.
Behandeling van Parkinson
Tot op heden zijn er nog geen behandelingen bekend die de ziekte van Parkinson kan genezen. Wel zijn er veel behandelingen en therapieën beschikbaar die met name gericht zijn op symptoombestrijding. Dit kan de kwaliteit van leven van patiënten ten goede komen, de voornaamste insteek van veel behandelingen. Veel van deze behandelingen en therapieën zijn gericht op de motorische stoornissen van patiënten. Zo wordt er fysiotherapie ingezet om patiënten meer soepel te laten bewegen. Logopedie kan worden ingezet om spraakproblemen te verminderen, en ergotherapie ondersteunt patiënten in de alledaagse handelingen.
Ook is het wetenschappelijk onderzoek naar Parkinson in volle gang. Veel onderzoek op het gebied van medicijnen richt zich op het dopaminetekort in de hersenen van patiënten met Parkinson. Een bekend voorbeeld is de ontwikkeling van Levodopa. Verder worden er ook met regelmaat operaties uitgevoerd op patiënten. Dergelijke ingrepen kunnen als doel hebben voornaamste symptomen als tremor en rigiditeit te verhelpen, maar is slechts bedoeld als laatste strohalm wanneer medicijnen niet of niet langer werken.
Tot slot
De ziekte van Parkinson is een beroemd, maar beruchte hersenaandoening. De ziekte zien we vooral optreden bij ouderen en heeft herkenbare uitingsvormen. Patiënten hebben problemen met motoriek en spraak, wat te zien is aan zowel de stijfheid van bewegingen maar ook het trillen van handen en benen. Naar verloop van tijd verdwijnen ook expressies uit het gezicht en kunnen patiënten moeite krijgen met spraak. De ziekte is progressief, wat betekent dat de klachten steeds meer toenemen naar verloop van tijd. Dit kan ernstige gevolgen hebben, zoals depressiviteit en vermoeidheid die beide bovendien dementie kunnen versterken. Hoewel genezing van de ziekte nog onmogelijk is, zijn er veel behadelingen en therapieën beschikbaar om de kwaliteit van leven zoveel mogelijk te bewaken.
